در چه صورت سفته اعتبار ندارد

سفته، این سند قدیمی اما همچنان پرکاربرد در معاملات مالی ما ایرانی ها، مثل یه چاقوی دو لبه می مونه؛ هم می تونه کلی کار رو براتون آسون کنه و هم اگه حواستون نباشه، ممکنه سر و تهش رو بزنه و کار دستتون بده. از دست رفتن اعتبار سفته یعنی اینکه دیگه اون قدرت قانونی و تجاری سابق رو نداره و برای دارنده سفته ممکنه دردسر بشه. پس باید بدونیم در چه صورت سفته ای که داریم یا قراره صادر کنیم، بی اعتبار میشه. تو این مقاله قراره به زبان خودمونی و واضح، همه این مواردی که سفته رو بی ارزش می کنه، براتون روشن کنیم.

خب، اصلاً بیاید از اول شروع کنیم و ببینیم این سفته که این قدر درباره اعتبارش حرف می زنیم، دقیقاً چیه و چرا این قدر مهمه که حواسمون بهش باشه؟ سفته، یه کاغذ ساده نیست؛ در واقع یه سند تجاریه که صادرکننده اش قول می ده مبلغ مشخصی رو توی یه تاریخ خاص یا هر وقت که دارنده سفته خواست، به خودش یا به کس دیگه ای که روش نوشته شده، پرداخت کنه.

توی کشور ما، سفته کاربرد زیادی داره؛ مثلاً برای ضمانت توی کار، توی قراردادهای خرید و فروش، یا حتی برای گرفتن وام از بعضی مؤسسات. چون یه سند لازم الاجرا محسوب می شه، یعنی اگه طرف مقابل به تعهدش عمل نکرد، دارنده سفته می تونه از طریق قانونی پیگیری کنه و طلبش رو بگیره. اما همه این حرفا زمانی درسته که سفته ما معتبر باشه. اگه اعتبارش رو از دست بده، دیگه اون کارایی تجاری رو نداره و ممکنه به دردسر بیفتیم. پس دونستن شرایطی که سفته رو از چشم قانون می اندازه، هم برای کسی که سفته رو می ده و هم برای کسی که سفته رو می گیره، خیلی حیاتیه.

سفته معتبر، سفته ای با شناسنامه کامل! (ارکان ضروری سفته)

فکر کنید می خواهید یه کارت شناسایی برای سفته تون بگیرید. این کارت شناسایی باید یه سری اطلاعات حتمی داشته باشه که اگه یکی از اون ها کم باشه، دیگه به عنوان یک سفته معتبر و تجاری شناخته نمی شه. قانون تجارت ما، به خصوص توی ماده ۲۲۳ و ۲۳۳، یه سری بند و تبصره گذاشته که باید مو به مو رعایت بشن. اگه اینا درست و حسابی پر نشن، سفته ما دیگه اون قدرت ویژه خودش رو از دست می ده و مثل یه سند عادی می شه که کلی از مزایای قانونی اش رو از دست می ده. بیایید این موارد رو دونه به دونه بررسی کنیم:

۱. کلمه سفته یا فته طلب

شاید بگید خب معلومه، وقتی می خوایم سفته بدیم، حتماً روی کاغذ سفته می نویسیم سفته! ولی باید حواسمون باشه که این کلمه باید حتماً روی خود سند قید شده باشه. اگه یه برگه معمولی باشه و روش فقط مبلغ و تاریخ رو بنویسیم، اسمش سفته نیست. این کلمه مثل تگ و برچسب مخصوصیه که هویت سفته رو نشون می ده و اون رو از بقیه اسناد معمولی جدا می کنه.

۲. تاریخ صدور سفته

هر سندی باید تاریخ داشته باشه، سفته هم از این قاعده مستثنی نیست. تاریخ صدور، یعنی همون روزی که سفته صادر شده، خیلی مهمه. این تاریخ نه فقط برای اینکه بدونیم سفته کی نوشته شده، بلکه برای محاسبه خیلی از مهلت های قانونی بعدی (مثل مهلت واخواست یا مرور زمان) کاربرد داره. اگه تاریخ صدور نداشته باشه، سفته از نظر تجاری ایراد پیدا می کنه و ممکنه به سند عادی تبدیل بشه.

۳. مبلغ سفته به عدد و حروف

اینجا دیگه جای اشتباه نیست! مبلغ سفته باید هم به عدد و هم به حروف، کاملاً واضح و بدون خط خوردگی نوشته بشه. اگه فقط عدد باشه یا فقط حروف باشه، یا اگه بین عدد و حروف تفاوت وجود داشته باشه، قانوناً اون مبلغی که به حروف نوشته شده، ملاک قرار می گیره. اگه اصلاً مبلغی نباشه که دیگه فاجعه ست! چون سفته بدون مبلغ، معنایی نداره و کسی نمی تونه بابتش ادعایی بکنه. این مبلغ، پایه و اساس همه چیزه، حتی برای محاسبه خسارت تأخیر تأدیه (جریمه دیرکرد).

۴. تاریخ سررسید (موعد پرداخت)

تاریخ سررسید یعنی همون روزی که صادرکننده سفته باید پول رو پرداخت کنه. این تاریخ می تونه تاریخ معین باشه (مثلاً ۱۰ اردیبهشت)، به رویت باشه (یعنی هر وقت دارنده سفته رو نشون داد، پول پرداخت بشه) یا به وعده از تاریخ صدور باشه (مثلاً یک ماه پس از صدور). اگه توی سفته تاریخ سررسید قید نشه، سفته عندالمطالبه محسوب می شه. یعنی هر وقت دارنده سفته خواست، می تونه پولش رو مطالبه کنه. این خودش می تونه مشکل ساز بشه، چون ممکنه بدهکار آمادگی پرداخت رو نداشته باشه و دردسر درست بشه.

۵. نام یا نام خانوادگی گیرنده سفته

سفته یا باید در وجه شخص مشخصی صادر بشه (مثلاً در وجه آقای حسینی) یا اینکه در وجه حامل باشه، یعنی هر کسی که سفته رو در دست داره، صاحب اون محسوب می شه. اگه سفته ای که قرار بوده در وجه شخص خاصی صادر بشه، اسم گیرنده نداشته باشه، از اعتبار تجاریش کم می شه. در سفته های عندالمطالبه، معمولاً نام گیرنده ضرورتی نداره ولی در سفته های با سررسید معین، ذکر نام گیرنده برای اعتبار تجاری مهمه.

۶. امضا یا مهر صادرکننده سفته

این بخش، قلب اعتبار سفته است. سفته بدون امضا یا مهر صادرکننده، مثل یه برگ کاغذ پاره ست که هیچ ارزش قانونی نداره. امضا یا مهر، نشون دهنده پذیرش تعهدات مندرج در سفته از طرف صادرکننده است. بدون این، کسی نمی تونه ادعا کنه که من این تعهد رو قبول کردم. پس حسابی حواستون به این قسمت باشه.

خلاصه که اگه هر کدوم از این موارد بالا توی سفته ای که دستتونه یا می خواید صادر کنید، رعایت نشه، سفته از حالت تجاری خارج می شه و فقط به عنوان یه سند عادی قابلیت پیگیری پیدا می کنه که خب خیلی از مزایای سفته تجاری رو نداره و روند پیگیریش هم سخت تره.

سفته ای که جون نداره! (فقدان ارکان شکلی و بی اعتباری)

حالا بیایید کمی عمیق تر بشیم و ببینیم اگه این شناسنامه سفته ناقص باشه، دقیقاً چه بلایی سرش می آد و چطور بی اعتبار می شه. در واقع، این ها مواردی هستند که سفته رو از نظر ظاهری و شکلی، از نفس می اندازن و دیگه اون ابهت حقوقی رو نداره.

۱. سفته بدون امضا یا مهر صادرکننده

همونطور که قبلاً هم اشاره کردیم، سفته بدون امضا یا مهر صادرکننده، هیچ ارزشی نداره. این مثل این می مونه که شما یه قرارداد بنویسید ولی تهش رو امضا نکنید. خب معلومه که اون قرارداد هیچ تعهدی برای شما ایجاد نمی کنه. امضا یا مهر، نشونه تایید و قبول تعهداتیه که توی سفته نوشته شده. اگه این نباشه، دارنده سفته نمی تونه ادعا کنه که این شخص متعهد به پرداخت این مبلغ شده. این سفته حتی به عنوان یک سند عادی هم به سختی قابل پیگیریه و معمولاً کاملاً بی اعتبار محسوب می شه.

۲. سفته بدون مبلغ (سفید امضا)

یکی از بزرگ ترین خطاهایی که بعضی وقتا آدم ها مرتکب می شن، دادن سفته سفید امضا است. سفته ای که فقط امضا شده و مبلغش خالیه، در واقع یه شمشیر دولبه برای صادرکننده اش می تونه باشه. دارنده سفته می تونه هر مبلغی رو که دلش خواست توی اون بنویسه و شما رو متعهد به پرداخت اون مبلغ کنه. اگه بتونید ثابت کنید که مبلغ خارج از توافق شما و به صورت سوءاستفاده از سفته سفید امضا پر شده، می تونید از خودتون دفاع کنید. اما این اثبات خودش دردسرها و هزینه های خاص خودش رو داره. پس هرگز سفته سفید امضا صادر نکنید، مگر اینکه به طرف مقابلتون به اندازه جونتون اعتماد داشته باشید.

۳. سفته بدون تاریخ سررسید

اگه روی سفته ای تاریخ سررسید یا همون موعد پرداخت نوشته نشده باشه، قانوناً اون سفته عندالمطالبه محسوب می شه. یعنی چی؟ یعنی دارنده سفته هر وقت که دلش خواست، می تونه بیاد و پولش رو مطالبه کنه. از یه طرف ممکنه این خوب به نظر برسه، اما برای صادرکننده می تونه خیلی مشکل ساز باشه. چون شاید در اون لحظه، آمادگی مالی برای پرداخت رو نداشته باشه و این مطالبه ناگهانی، اون رو به دردسر بندازه. هرچند سفته عندالمطالبه کاملاً بی اعتبار نیست، اما از نظر حقوقی و مدیریتی، مشکلاتی رو ایجاد می کنه و دارنده سفته باید توی یه مهلت خاصی (که بعداً بهش اشاره می کنیم) برای مطالبه اقدام کنه.

۴. سفته بدون نام گیرنده

در بعضی از سفته ها، اگه نام گیرنده مشخص نباشه، اون سفته از اعتبار تجاری خودش می افته. البته در سفته های عندالمطالبه، این مورد زیاد اهمیت نداره و فرض بر اینه که دارنده، گیرنده است. اما اگه سفته ای برای یه شخص خاص صادر شده باشه و نامش درج نشده باشه، می تونه برای پیگیری های قانونی، چالش ایجاد کنه. البته در بسیاری از موارد سفته به صورت در وجه حامل صادر می شود که در این صورت نیازی به ذکر نام گیرنده نیست.

این ها مواردی بودن که سفته رو از نظر ظاهر و شکل، لنگ و بی اعتبار می کنن. حالا بیایید بریم سراغ اون ایراداتی که سفته ممکنه از نظر ماهوی و درونی داشته باشه.

وقتی پای کلاهبرداری و اشتباه وسط میاد (دلایل ماهوی و ایرادات مؤثر)

گاهی اوقات سفته از نظر ظاهری هیچ مشکلی نداره؛ امضا هست، مبلغ هست، تاریخ ها هم درستن. اما از نظر ماهیتی و اون چیزی که پشت پرده اتفاق افتاده، سفته مشکل داره و می تونه بی اعتبار بشه. این بخش از کار، پیچیده تره و معمولاً نیاز به اثبات توی دادگاه داره. بیایید چند مورد از مهم ترین این دلایل رو با هم ببینیم:

۱. سفته ای که با زور و تهدید امضا شده (اکراه و اجبار)

قانون می گه هر معامله ای باید با رضایت و اراده آزاد طرفین انجام بشه. اگه کسی تحت فشار، تهدید یا زورگویی سفته ای رو امضا کنه، اون سفته از نظر حقوقی باطله. فرض کنید یکی شما رو تهدید کرده که اگه این سفته رو امضا نکنی، به کسب و کارت ضرر می زنم یا بلایی سر عزیزانت می آرم. در این حالت، شما با ترس و اجبار امضا کردید، نه با رضایت قلبی. اثبات اکراه و اجبار کار سختیه و نیاز به مدارک و شواهد قوی مثل شهادت شهود، پیامک های تهدیدآمیز یا مستندات دیگه داره.

۲. سفته صوری؛ بدهی که وجود خارجی نداره

این مورد زمانی پیش می آد که سفته فقط روی کاغذ وجود داره و پشتش هیچ بدهی واقعی ای نیست. مثلاً گاهی اوقات کارفرما از کارمندش برای ضمانت حسن انجام کار، سفته می گیره. اگه این سفته فقط برای ضمانت باشه و هیچ بدهی دیگه ای در کار نباشه، بهش می گیم سفته صوری. یا مثلاً دو نفر فقط برای اینکه نشون بدن با هم معامله ای دارن، الکی سفته رد و بدل می کنن. اگه بشه ثابت کرد که سفته بابت هیچ دین واقعی ای صادر نشده، می شه ابطال اون رو درخواست کرد. مثلاً با ارائه قراردادهایی که نشون می دن سفته صرفاً بابت ضمانت بوده، یا شهادت افراد مطلع.

۳. وقتی سفته دستکاری میشه: جعل و الحاق

فرض کنید بعد از اینکه سفته رو امضا کردید و دادید دست طرف مقابل، اون شخص بدون اجازه شما میاد و مبلغ رو تغییر می ده، یا تاریخ رو دستکاری می کنه، یا حتی امضای شما رو جعل می کنه. در این موارد، سفته کاملاً بی اعتبار می شه. به این کار می گن جعل یا الحاق (اضافه کردن چیزی به متن). نقش کارشناسی خط و امضا در این پرونده ها حیاتیه. کارشناس دادگستری می تونه تشخیص بده که آیا امضا جعلیه یا متن سفته دستکاری شده یا نه. اگه این موضوع ثابت بشه، نه تنها سفته بی اعتبار می شه، بلکه برای فرد جاعل هم عواقب کیفری سنگینی در پی داره.

حواستون باشه، هرگونه دستکاری در متن سفته بدون رضایت صادرکننده، نه تنها سفته را بی اعتبار می کند، بلکه می تواند پای جرم جعل را به میان بکشد.

۴. سفته سفید امضا و سوءاستفاده هایش

قبل تر هم اشاره کردیم که سفته سفید امضا چقدر خطرناکه. اینجا بیشتر به جنبه سوءاستفاده اش می پردازیم. اگه سفته ای رو سفید امضا به کسی دادید و اون شخص خارج از توافق شما، مبلغی رو نوشته یا اسم کسی رو به عنوان گیرنده اضافه کرده، این سوءاستفاده محسوب می شه. شما می تونید با اثبات اینکه اختیارات شخص تکمیل کننده سفته از حدی که شما تعیین کرده بودید، فراتر رفته، از خودتون دفاع کنید. مثلاً با ارائه شهود یا پیامک هایی که حدود اختیارات رو مشخص می کنه.

۵. سفته ای که پولش قبلاً پرداخت شده

شما سفته ای رو بابت یه بدهی صادر کردید، اما بعداً بدهی رو پرداخت کردید. ولی یادتون رفته سفته رو از طرف مقابل پس بگیرید. حالا بعد از مدتی، همون سفته رو علیه شما به اجرا گذاشتن! در این حالت، سفته بی اعتبار نیست، اما شما می تونید با ارائه مدارک پرداخت (مثل فیش بانکی، رسید کتبی، شهادت شهود) ثابت کنید که بدهی تسویه شده و نیازی به پرداخت مجدد نیست. خیلی مهمه که بعد از پرداخت هر بدهی ای که بابتش سفته دادید، حتماً اصل سفته رو پس بگیرید یا حداقل یک رسید کتبی و محکم از دارنده سفته بگیرید که بدهی تسویه شده است.

۶. صادرکننده سفته، عقل درست و حسابی نداره (افراد فاقد اهلیت)

قانون می گه برای انجام هر معامله ای، طرفین باید اهلیت داشته باشن. یعنی باید عاقل، بالغ و رشید باشن. اگه سفته ای توسط یه صغیر (بچه نابالغ)، مجنون (فرد دیوانه) یا سفیه (کسی که توانایی مدیریت اموال خودش رو نداره) صادر شده باشه، اون سفته از ریشه باطله و هیچ اعتباری نداره. البته برای اثبات این موارد هم باید مدارک پزشکی یا حکم حجر (ممنوعیت از تصرف در اموال) رو به دادگاه ارائه بدید.

۷. بدهی نامشروع؛ سفته ای که از ریشه مشکل داره

گه سفته ای بابت یه معامله غیرقانونی یا نامشروع صادر شده باشه، مثلاً برای قمار، ربا (سود غیرقانونی) یا خرید و فروش مواد مخدر، اون سفته کاملاً باطله. قانون از معامله های غیرقانونی حمایت نمی کنه. البته باز هم اثبات نامشروع بودن دین، به عهده کسیه که این ادعا رو داره و باید مدارک و مستندات کافی رو ارائه بده.

۸. سفته ای که اصلاً به دست صاحبش نرسیده

گاهی اوقات سفته ای صادر می شه، اما هرگز به دست گیرنده اصلی یا دارنده نمی رسه. مثلاً در مسیر پست گم می شه یا قبل از تحویل، سرقتی اتفاق می افته. در این حالت، چون سفته هرگز تسلیم نشده، تعهد ناشی از اون هم به صورت کامل شکل نگرفته و نمی تونه علیه صادرکننده مورد استناد قرار بگیره.

۹. کسی که امضا کرده، اختیار نداشته (نماینده بدون وکالت)

گاهی اوقات یه نفر به عنوان نماینده یا وکیل یه شخص دیگه، سفته ای رو امضا می کنه. اما اگه این نماینده، اصلاً اختیار امضای سفته رو نداشته باشه (یعنی وکالتنامه یا قراردادش شامل این اختیار نباشه) یا از حدود اختیاراتش فراتر رفته باشه، اون سفته علیه موکل اصلی بی اعتباره. البته در این حالت، خود نماینده ممکنه مسئولیت داشته باشه. باید حدود اختیارات نماینده رو با دقت بررسی کرد.

زمان هم سفته رو بی اعتبار می کنه؟ (مرور زمان سفته)

شاید براتون سوال پیش بیاد که آیا سفته تاریخ انقضا داره؟ جوابش هم بله است و هم خیر! قضیه کمی پیچیده تر از این حرفاست. سفته به خودی خود باطل نمی شه، ولی بعد از گذشت یه مدت زمان خاص، اون قدرت اجرایی و تجاری خودش رو از دست می ده و مثل یه سند عادی می شه. به این می گیم مرور زمان.

مرور زمان دعوی سفته و مهلت های قانونی

توی قانون تجارت، یه سری مهلت های خیلی مهم برای پیگیری سفته در نظر گرفته شده:

1. مهلت واخواست: اگه صادرکننده سفته توی تاریخ سررسید، وجه سفته رو پرداخت نکنه، دارنده سفته باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، سفته رو واخواست کنه. واخواست یه جور اعتراض رسمی از طریق دادگستریه که به صادرکننده و بقیه امضاکنندگان (مثل ظهرنویس ها) اطلاع می ده که سفته پرداخت نشده. اگه واخواست توی این مهلت ۱۰ روزه انجام نشه، دارنده سفته حق مراجعه به ظهرنویس ها (کسانی که پشت سفته رو امضا کردن) رو از دست می ده و فقط می تونه از صادرکننده اصلی سفته، پولش رو مطالبه کنه.
2. مهلت طرح دعوی: بعد از واخواست کردن سفته (که حتماً باید تو همون ۱۰ روز انجام بشه)، دارنده سفته باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست، دادخواست مطالبه وجه سفته رو به دادگاه بده. اگه این کار رو تو این یک سال انجام نده، باز هم حق مراجعه به ظهرنویس ها رو از دست می ده و فقط می تونه از صادرکننده سفته پولش رو بخواد.

مهلت ۵ ساله برای مطالبه وجه سفته (تبدیل به سند عادی)

و اما نکته اصلی که خیلی ها رو گیج می کنه: قانون گذار می گه اگه ۵ سال از تاریخ سررسید سفته (یا تاریخ واخواست سفته در صورت واخواست) بگذره و هیچ اقدامی برای مطالبه اون انجام نشده باشه، سفته دیگه اون اعتبار تجاری و قدرت اجرایی خودش رو به عنوان یک سند تجاری از دست می ده. در این حالت، سفته تبدیل به یک سند عادی می شه. یعنی چی؟

• از دست دادن مزایای سند تجاری: دیگه نمی تونید از طریق اجرای ثبت اقدام کنید و باید حتماً از طریق دادگاه حقوقی اقدام به مطالبه کنید.
• از دست دادن سرعت و سهولت: پیگیری سند عادی معمولاً زمان برتر و پیچیده تر از پیگیری سند تجاریه.
• از دست رفتن حق مراجعه به ظهرنویس ها: در این حالت هم دیگه نمی تونید از کسانی که سفته رو پشت نویسی کردن، چیزی بخواین.

پس مرور زمان، خود سفته رو باطل نمی کنه، بلکه اون رو از حالت یک سند تجاری قدرتمند خارج می کنه و به یک سند عادی تبدیل می کنه که قابلیت مطالبه اش هنوز هست، اما با محدودیت ها و پیچیدگی های بیشتر. پس اگه سفته ای دارید، حواستون به مهلت ها باشه و الکی منتظر نمونید!

چیکار کنیم اگه سفته ای بی اعتبار به دستمون رسید؟ (اقدامات قانونی)

خب، تا اینجا فهمیدیم که سفته تو چه صورت هایی بی اعتبار می شه یا قدرتش رو از دست می ده. حالا اگه با یه همچین سفته ای مواجه شدیم، نباید دست روی دست بذاریم! باید بدونیم چیکار کنیم تا حقمون ضایع نشه یا از خودمون دفاع کنیم. اینجا چند تا قدم مهم و کاربردی رو براتون توضیح می دیم:

۱. اولین قدم: مشورت با اهل فن

اولین و مهم ترین کاری که باید بکنید، اینه که با یه وکیل متخصص توی زمینه اسناد تجاری یا حقوق تجارت مشورت کنید. این پرونده ها پیچیدگی های حقوقی خاص خودشون رو دارن و بدون کمک یه وکیل باتجربه، ممکنه اشتباهی انجام بدید که جبران ناپذیر باشه. وکیل می تونه با بررسی دقیق وضعیت شما و مدارکتون، بهترین راهکار رو نشونتون بده.

۲. نحوه اعتراض به سفته (واخواست یا تنظیم اظهارنامه)

• واخواست عدم تأدیه: اگه دارنده سفته هستید و صادرکننده پول رو نداده، حتماً یادتون باشه که ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، سفته رو واخواست کنید. این کار رو باید از طریق دادگستری انجام بدید و یه فرم مخصوص داره. واخواست، سند رسمی اعتراض شماست و به شما این امکان رو می ده که از ظهرنویس ها هم بتونید مطالبه کنید.
• تنظیم اظهارنامه: اگه صادرکننده سفته هستید و فکر می کنید سفته ای که علیه شما به اجرا گذاشتن، مشکلی داره (مثلاً جعلیه یا پولش رو قبلاً پرداخت کردید)، می تونید یه اظهارنامه رسمی برای دارنده سفته بفرستید. توی اظهارنامه، دلایل خودتون رو توضیح می دید و ازش می خواید که سفته رو پس بده یا از پیگیری منصرف بشه. این کار می تونه به عنوان یه مدرک رسمی برای دفاع از شما توی دادگاه استفاده بشه.

۳. تنظیم دادخواست ابطال سفته

اگه دلایل محکمی دارید که سفته شما بی اعتباره (مثل جعل، اکراه، صوری بودن و…)، می تونید از دادگاه درخواست ابطال سفته رو بکنید. این فرآیند چند مرحله داره:

• مراجع صالح: بسته به مبلغ سفته، می تونید به دادگاه حقوقی (برای مبالغ بالا) یا شورای حل اختلاف (برای مبالغ پایین تر، معمولاً تا ۵۰ میلیون تومان در زمان نگارش این مقاله) مراجعه کنید.
• مدارک لازم: باید تمام مدارک و مستنداتی که ادعای شما رو ثابت می کنه، جمع آوری کنید. این مدارک می تونه شامل موارد زیر باشه:
  • شهادت شهود (اگه کسی شاهد زورگویی، تهدید یا پرداخت شما بوده).
  • کارشناسی خط و امضا (اگه ادعای جعل یا دستکاری دارید).
  • اسناد پرداخت (مثل فیش بانکی، رسید، قرارداد تسویه).
  • پیامک ها، ایمیل ها یا هرگونه مکاتبه ای که ادعای شما رو تأیید کنه.
  • قراردادهای اصلی (که نشون می ده سفته صرفاً بابت ضمانت بوده).
• مراحل ثبت دادخواست: باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و دادخواست ابطال سفته رو ثبت کنید. وکیلتون می تونه این کار رو براتون به بهترین شکل انجام بده.
• پیگیری پرونده: بعد از ثبت دادخواست، باید مراحل دادگاه رو پیگیری کنید و در جلسات دادگاه حاضر بشید و از ادعای خودتون دفاع کنید.

۴. نکات مهم در دفاع از خود

وقتی پای سفته و دادگاه وسط میاد، چند تا نکته رو همیشه یادتون باشه:

• همیشه مدارک رو نگه دارید: هر رسید، فیش، پیامک یا قراردادی رو که به سفته مربوط می شه، خوب نگهداری کنید.
• محتاط باشید: توی هر مرحله ای از دفاع، با وکیل مشورت کنید و بدون مشورت، هیچ تصمیمی نگیرید.
• صداقت داشته باشید: توی دادگاه، صداقت بهترین دفاعه. اگه چیزی رو نمی دونید، بگید نمی دونم.

به قول معروف «حساب، حساب است، کاکا برادر!» توی کارهای مالی و حقوقی، هیچ وقت نباید به چون و چرا و شاید و باید اکتفا کرد. با این اقدامات می تونید از حقوق خودتون دفاع کنید و جلوی ضررهای احتمالی رو بگیرید.

از بی اعتبار شدن سفته هایمان پیشگیری کنیم! (نکات طلایی)

همیشه پیشگیری بهتر از درمانه، مخصوصاً توی مسائل حقوقی. رعایت چند تا نکته ساده می تونه شما رو از کلی دردسر و هزینه های دادگاهی نجات بده. چه صادرکننده سفته باشید و چه دارنده اون، به این توصیه ها حسابی گوش کنید:

برای صادرکننده سفته (کسی که سفته رو می ده):

• همیشه سفته رو کامل تکمیل کنید: هیچ وقت سفته رو نیمه کاره رها نکنید. مبلغ، تاریخ صدور، تاریخ سررسید (اگه عندالمطالبه نیست)، نام گیرنده و محل پرداخت رو با دقت و به طور کامل بنویسید.
• هرگز سفته سفید امضا ندهید! این یه قانون طلاییه. دادن سفته سفید امضا یعنی دادن اختیار مطلق به طرف مقابل برای پر کردن اون به هر شکلی که دلش می خواد. اگه واقعاً مجبور به این کار شدید (که توصیه نمی شه)، حتماً یک قرارداد جداگانه و کتبی برای تعیین حدود اختیارات تکمیل کننده سفته بنویسید و اون رو به امضای طرفین برسونید.
• اصل سفته را پس بگیرید: بعد از اینکه بدهی رو پرداخت کردید یا تعهد مربوط به سفته انجام شد، حتماً اصل سفته رو از دارنده پس بگیرید. اگه این کار ممکن نیست (مثلاً سفته گم شده)، یک رسید کتبی و رسمی از دارنده بگیرید که تأیید می کنه سفته تسویه شده و دیگه هیچ طلبی وجود نداره.
• کپی سفته های صادر شده رو نگه دارید: همیشه از سفته هایی که صادر می کنید، یه کپی بگیرید و پیش خودتون نگه دارید. این کپی می تونه در آینده به عنوان مدرکی برای اثبات محتوای سفته استفاده بشه.
• تاریخ و مبلغ رو مشخص کنید: توی همه سفته هاتون، مبلغ رو هم به عدد و هم به حروف بنویسید و تاریخ صدور و تاریخ سررسید رو هم دقیقاً مشخص کنید.

برای دارنده سفته (کسی که سفته رو می گیره):

• سفته رو کامل بررسی کنید: قبل از گرفتن سفته، تمام قسمت های اون رو چک کنید و مطمئن بشید که تمام ارکان ضروری سفته (مبلغ، تاریخ ها، امضا، نام گیرنده) به درستی تکمیل شده اند و هیچ خط خوردگی یا دستکاری ای در اون نیست.
• واخواست رو تو مهلت قانونی بزنید: اگه سفته ای رو دارید که صادرکننده در موعد مقرر پرداخت نکرده، حتماً ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، اقدام به واخواست اون سفته کنید تا حقوق قانونی تون برای مطالبه از ظهرنویس ها (اگه وجود دارن) از بین نره.
• اصل سفته رو خوب نگه دارید: سفته، یک سند فیزیکیه. گم شدن یا از بین رفتن اصل سفته می تونه پیگیری اون رو خیلی سخت کنه. پس اون رو در جای امنی نگهداری کنید.
• برای سفته های سفید امضا قرارداد تنظیم کنید: اگه سفته ای رو به صورت سفید امضا دریافت می کنید (که باز هم توصیه نمی شه)، حتماً یک قرارداد کتبی و جداگانه با صادرکننده سفته تنظیم کنید که توی اون، حدود اختیار شما برای تکمیل سفته (مثلاً حداکثر مبلغ یا تاریخ سررسید) مشخص شده باشه.
• اهمیت ثبت سفته ها: اگه تعداد سفته هایی که دریافت می کنید زیاده، بهتره اون ها رو توی یه دفترچه یا سیستم مدیریتی ثبت کنید تا تاریخ های سررسید و مهلت های قانونی رو فراموش نکنید.

با رعایت این نکات، می تونید از بی اعتبار شدن سفته های خودتون جلوگیری کنید و معاملات مالی تون رو با خیال راحت تری انجام بدید. یادتون باشه، توی این جور مسائل، کوچک ترین بی دقتی ممکنه بزرگ ترین تبعات رو داشته باشه.

جمع بندی: سفته ای که با اعتبارش بازی شده

دیدیم که اعتبار سفته، این سند پرکاربرد در معاملات مالی ما ایرانی ها، چقدر به رعایت یک سری جزئیات بستگی داره. از همون لحظه صدور تا زمان وصول، هر مرحله ای می تونه سفته رو از یک سند قوی و لازم الاجرا، به یک کاغذ بی ارزش تبدیل کنه. چه پای ایرادات شکلی و ظاهری مثل نبود امضا یا مبلغ در میان باشه، چه دلایل ماهوی و جدی تر مثل جعل، اکراه یا صوری بودن دین، همه این ها می تونن اعتبار سفته رو به خطر بندازن. حتی زمان هم بیکار نمی نشینه و با گذشت مهلت های قانونی مرور زمان، سفته رو از حالت تجاری خارج می کنه و اون رو تبدیل به یک سند عادی می کنه.

یادتون باشه که دونستن این نکات فقط برای وکیل ها نیست، بلکه برای هر کسی که به نوعی با سفته سروکار داره، ضروریه. با آگاهی از این موارد، هم می تونیم جلوی سوءاستفاده ها رو بگیریم و هم در صورت مواجه شدن با سفته های مشکل دار، اقدامات قانونی درست رو انجام بدیم. همیشه تاکید می کنیم که در مسائل حقوقی پیچیده، حتماً از مشاوره با وکلای متخصص غافل نشید، چون اونا راه رو بلدن و می تونن بهترین تصمیم رو برای شما بگیرن. پس حسابی حواستون رو جمع کنید و نذارید سفته ای که توی دست دارید یا صادر می کنید، با بی اعتباریش، کار دستتون بده.