۳ شهریور در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری جیرو، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۳ شهریور برابر ۲۴ آگوست را ورق می‌زنیم.

***

مبدع قوانین ترمودینامیک

۲۴ آگوست ۱۸۸۸ میلادی برابر با ۳ شهریور ۱۲۶۷ خورشیدی، رودلف یولیوس امانوئل کلاوزیوس، فیزیکدان و ریاضیدان آلمانی درگذشت. کلاوزیوس یکی از سه بنیانگذار علم ترمودینامیک بود. او در سال ۱۸۵۰ قانون دوم ترمودینامیک را بیان کرد و به‌عنوان یک فیزیکدان نظری، در زمینه فیزیک مولکولی و الکتریسیته هم تحقیق کرد. او در اثر منتشر‌شده‌اش در ترمودینامیک قوانین اول و دوم ترمودینامیک را به شکل زیر بیان کرد: ۱- انرژی جهان ثابت است. ۲- آنتروپی جهان به حداکثر میل دارد. درکل هشت مقاله مهم کلاوزیوس او اصل سعدی کارنو در مورد کارایی موتورهای حرارتی را مجدداً بیان کرد. درواقع، قانون دوم یا قانون کارنو-کلاوزیوس با تعیین جهت تبدیلات انرژی اصل بقای انرژی را کامل کرد. همچنین رابطه کلازیوس-کلاپیرون، از دیگر کارهای او، برای مخلوط دو فاز از یک ماده خالص و برای ارتباط دادن فشار، حرارت و انبساط به کار می‌رود.

خلع پلوتو از سیاره نُهم

۲۴ آگوست ۲۰۰۶ میلادی برابر با ۳ شهریور ۱۳۸۵ خورشیدی، پس از رای گیری در مجمع عمومی ۱۰ روزه اتحادیه بین المللی نجوم (IAU) در پراگ، پلوتو از طبقه‌بندی سیاره‌های منظومه خورشیدی خارج شد. به دلیل اندازه کوچکش که کوچک‌تر از ماه است و مدار بسیار بیضی شکل و کج‌شده‌اش که با مدار نپتون همپوشانی دارد، درعوض به پلوتو لقب سیاره کوتوله اعطا شد. باوجوداین، فقط ۴۲۴ نفر از ۲هزارو۷۰۰ اخترشناسی که برای آخرین روز جلسه در پراگ ماندند در این رای‌گیری شرکت کردند. کسانی که به خلع پلوتو از عنوان سیاره رای دادند فقط 4 درصد از ۱۰هزار اخترشناس جهان بودند. به‌همین‌علت، این تصمیم مورد انتقاد قرار گرفت و امضای طومار اعتراض آغاز شد. این رای، سیارات کوتوله دیگری را به وجود آورد: سرس (جرم سنگی کوچک بین مریخ و مشتری) و اریس حدود سه‌برابر دورتر از پلوتو  ازجمله این سیاره‌های کوتوله بودند. بدین ترتیب نپتون به طور نامحدود به بیرونی‌ترین سیاره منظومه شمسی تبدیل شد و خورشید به هشت سیاره رضایت داد.

کرن اولنبک

‌۲۴ آگوست ۱۹۴۲ میلادی برابر با ۳ شهریور ۱۳۲۱ خورشیدی، کرن کسکولا اولنبک، ریاضی‌دان آمریکایی و استاد ریاضیات مقدماتی در دانشگاه تگزاس در آستین و پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون به‌دنیا آمد. اولنیک در سال ۲۰۱۹ برنده جایزه آبل شد. اولنبک این جایزه را به‌دلیل «فعالیت‌هایش در تجزیه و تحلیل هندسی و نظریه پیمانه‌ای، همین‌طور از اینکه یکی از طرفداران سفت و سخت برابری جنسیتی در حوزه علوم و ریاضیات» است جایزه آبل را به‌عنوان اولین زنی که این جایزه را دریافت کرده است برنده شد. آبل، جایزه‌ای بین‌المللی است که به افتخار ریاضیدان نروژی نیلس هنریک آبل (۱۸۲۹–۱۸۰۲) نامگذاری شده و از سال ۲۰۰۱ ازسوی پادشاه نروژ به یک یا چند دانشمندی که کار ارزنده‌ای در ریاضیات انجام داده‌اند اعطا می‌شود. جایزه نقدی آبل ۶میلیون کرون نروژ معادل ۷۰۰هزار دلار آمریکا است.

فوران وزوویو

۲۴ آگوست ۷۹ پس‌ازمیلاد برابر ۳ شهریور آتشفشان وزوویو فوران کرد که در اثر این فوران، کل شهر پمپِی و مردمانش زیر خاکستر مدفون شدند. تخمین‌ها مرگ حدود ۲۰هزار نفر را ترسیم می‌کند. حدود هزارو۷۰۰ سال بعد، در سال ۱۷۴۸به دستور کارلو هفتم، پادشاه ناپل ایتالیا، کاوش‌های رسمی در پمپِی، شهری در رم باستان آغاز شد. اما، پمپی زیر ذخایر نسبتا کم‌عمقی از سنگ‌های آذرآواری دفن شده بود و بنابراین، تمرکز حفاری با هدف جست‌وجو برای گنجیه‌ای از آثار باستانی برای پادشاه که مجموعه‌دار آثار عتیقه بود آغاز شد. درواقع، او شیفته جمع‌آوری گنجینه‌ها برای خودش بود و آگاهی از ویرانه‌ها یا تاریخ و سبک زندگی مردم هدف او از این کاوش‌ها نبود. اما امروزه، این شهر به‌عنوان یکی از آثار ارزشمند باستانی ایتالیا در کرانه خلیج ناپل شناخته می‌شود.