اندیکاتور محاسبه ریسک

اندیکاتور محاسبه ریسک، ابزاری حیاتی برای هر معامله گر در بازارهای مالیه که بهت کمک می کنه قبل از هر معامله، میزان سود احتمالی رو در کنار ضرر احتمالی ببینی و بدونی این معامله اصلاً ارزش ریسک کردن داره یا نه. این ابزارها یه جورایی مثل چراغ راهنمای مسیر معامله گری عمل می کنن تا سرمایه ات رو الکی به خطر نندازی و با چشم باز تصمیم بگیری.

توی دنیای پرهیجان بازارهای مالی، چه فارکس باشه، چه ارز دیجیتال و چه بورس خودمون، یه چیزی هست که از نون شب هم برای معامله گر واجب تره: مدیریت ریسک. می دونی چرا؟ چون اینجا یه بازیه که برنده اونیه که بلد باشه چطور سرمایه اش رو حفظ کنه، نه فقط چطور سود کنه. خیلیا فکر می کنن فقط با دونستن تحلیل تکنیکال و بنیادی می تونن تو بازار دووم بیارن، اما واقعیت اینه که بدون مدیریت ریسک، پول مثل آب از دست می ره. اندیکاتورهای محاسبه ریسک دقیقاً همون دوستایی هستن که تو این مسیر دستت رو می گیرن. این مقاله قرار نیست فقط چندتا اندیکاتور رو معرفی کنه؛ می خوایم یه راهنمای جامع و کاربردی باشیم تا یاد بگیری چطور از این ابزارها برای مدیریت هوشمندانه ریسک استفاده کنی و بتونی از سرمایه ات مثل چشمات مراقبت کنی.

مفاهیم بنیادی ریسک در معاملات: زبان مشترک معامله گری

قبل از اینکه بریم سراغ اندیکاتورها و ابزارهای خفن، لازمه یه سری مفهوم اساسی رو با هم مرور کنیم. اینا الفبای مدیریت ریسک هستن و بدون دونستن شون، هر ابزاری هم که داشته باشی، به دردت نمی خوره. بیا زبان مشترک معامله گری رو با هم یاد بگیریم.

ریسک چیست و چرا باید آن را محاسبه کرد؟

فکر کن می خوای بری یه سفر، اما نمی دونی جاده اش چطوره، هوا چطوره، یا اصلاً قراره به کجا برسی. ریسک توی معامله گری دقیقاً همینه. ریسک یعنی اون بخش از سرمایه ات که ممکنه توی یه معامله از دست بدی. ما ریسک رو محاسبه می کنیم تا بدونیم که آیا این مقدار از دست دادن احتمالی، برای سودی که ممکنه به دست بیاریم، منطقی هست یا نه. اصلاً هدف اصلی مدیریت ریسک، اینه که جلوی ضررهای بزرگ رو بگیری و اجازه ندی یه معامله بد، کل حسابتو نابود کنه.

نسبت ریسک به ریوارد (R/R Ratio)

نسبت ریسک به ریوارد، یا همون R/R Ratio، یکی از جذاب ترین و مهم ترین مفاهیم توی معامله گریه. خیلی ساده بگم، این نسبت بهت میگه در ازای هر واحد ریسکی که می کنی، چند واحد پاداش یا سود انتظاری داری. مثلاً اگه نسبت ریسک به ریوارد ۱ به ۲ باشه (۱:۲)، یعنی اگه قراره ۱۰ دلار ضرر کنی، احتمالاً ۲۰ دلار سود می کنی. این نسبت خیلی مهمه چون حتی اگه نصف معاملاتت هم به ضرر بخوره، باز هم می تونی توی بلندمدت سودده باشی، فقط کافیه معاملات سوددهت، بیشتر از معاملات ضرردهت سود بدن.

محاسبه دستی اش هم راحته: فاصله نقطه ورود تا حد ضرر (ریسک) رو تقسیم بر فاصله نقطه ورود تا حد سود (ریوارد) می کنی. این عدد نشون میده که برنامه ات برای معامله چقدر منطقیه.

حد ضرر (Stop Loss) و حد سود (Take Profit): محافظ های معاملاتی شما

حد ضرر (SL) و حد سود (TP)، دو تا فرمانده مهم تو استراتژی مدیریت ریسکت هستن. حد ضرر، جاییه که اگه قیمت بهش رسید، معامله ات به صورت خودکار بسته میشه تا ضررت بیشتر از یه حدی که از قبل مشخص کردی، نشه. این یعنی وقتی وارد معامله میشی، از همون اول می دونی حداکثر چقدر ممکنه از دست بدی و اجازه نمیدی احساساتت در لحظه، تو رو به سمت ضررهای بزرگ تر هل بده.

حد سود (TP) هم دقیقاً برعکسه. جاییه که اگه قیمت بهش رسید، معامله ات با سود بسته میشه. تعیین درست این دو نقطه، کلید اصلی یه معامله موفقه و اندیکاتورها دقیقاً میان این کار رو برات راحت می کنن.

اندازه پوزیشن (Position Sizing): قلب مدیریت سرمایه

اگه مدیریت ریسک رو یه ساختمون فرض کنیم، اندازه پوزیشن قلب این ساختمونه! این مفهوم بهت میگه که با توجه به میزان ریسکی که حاضری بکنی (مثلاً ۱٪ از کل سرمایه ات)، چه مقدار از اون دارایی خاص رو توی یه معامله بخری یا بفروشی. خیلی ها این بخش رو جدی نمی گیرن و همین اشتباه، می تونه کل سرمایه شون رو به باد بده. اگه اندازه پوزیشن درست انتخاب بشه، حتی اگه چندتا معامله ضررده هم داشته باشی، سرمایه ات هنوز سرجاشه و می تونی برای معاملات بعدی هم فرصت داشته باشی.

ریسک درصدی در هر معامله: قانون طلایی معامله گری

این قانون میگه که توی هر معامله، فقط درصد کمی از کل سرمایه ات رو به خطر بنداز. مثلاً قانون ریسک ۱٪ یا ریسک ۲٪. یعنی اگه ۱۰۰۰ دلار سرمایه داری، توی هر معامله فقط حاضری ۱۰ دلار (۱٪) یا ۲۰ دلار (۲٪) ضرر کنی. این قانون یه جورایی ستون اصلی مدیریت ریسکه. با رعایت این اصل، دیگه لازم نیست نگران باشی که یه اشتباه کوچیک کل سرمایه ات رو به خطر بندازه. این کار باعث میشه که تو بتونی مدت طولانی تری توی بازار بمونی و تجربه کسب کنی.

مدیریت ریسک، مهم تر از پیدا کردن نقطه ی ورود عالیه. حتی بهترین استراتژی هم بدون مدیریت ریسک، محکوم به شکسته.

اندیکاتورهای کلیدی محاسبه ریسک و کاربردهای عملی آن ها

حالا که مفاهیم رو یاد گرفتیم، وقتشه بریم سراغ ابزارهایی که این کار رو برامون آسون می کنن. اندیکاتورها یه جورایی دستیارهای هوشمند ما هستن که محاسبات پیچیده رو در لحظه انجام میدن و اطلاعات رو به صورت بصری روی نمودار نشون میدن.

اندیکاتور ریسک به ریوارد (Risk/Reward Ratio Indicator): دیدبان هوشمند شما

این اندیکاتور پرکاربرد، بهت کمک می کنه که نسبت ریسک به ریوارد رو به صورت گرافیکی و خیلی واضح روی نمودارت ببینی. اینطوری لازم نیست دستی حساب و کتاب کنی و می تونی سریع تصمیم بگیری.

در متاتریدر (MT4/MT5): همراه همیشگی معامله گران

متاتریدر، پلتفرم محبوب خیلی از معامله گران فارکس و بازارای دیگه است. برای محاسبه ریسک به ریوارد، چندتا اندیکاتور محبوب هستن که می تونی ازشون استفاده کنی. یکی از معروف تریناشون Risk Reward Ratio یا اندیکاتورهایی شبیه به RR Like Tradingview هستن. اینا بهت کمک می کنن بدون دردسر، حد ضرر، حد سود و نسبت ریسک به ریوارد معامله رو روی چارت ببینی.

برای نصب و تنظیماتش، معمولاً باید فایل اندیکاتور (با پسوند .ex4 یا .mq4) رو توی پوشه Indicators پلتفرم متاتریدر کپی کنی. بعد از ریستارت کردن متاتریدر یا رفرش کردن لیست اندیکاتورها، می تونی از بخش Insert > Indicators > Custom اونو پیدا کنی و بندازی روی نمودارت. وقتی روی چارت گذاشتی، یه سری خطوط برات ظاهر میشه که معمولاً یکی برای نقطه ورود، یکی برای حد ضرر و یکی هم برای حد سود هست. می تونی این خطوط رو با ماوس جابه جا کنی و اندیکاتور هم خودش نسبت ریسک به ریوارد رو برات محاسبه و نمایش میده. بعضی از این اندیکاتورها قابلیت تنظیم رنگ، فونت و محل نمایش اطلاعات رو هم دارن که کار رو خیلی راحت تر می کنه.

در تریدینگ ویو (TradingView): ابزار داخلی قدرتمند

تریدینگ ویو هم که دیگه معرف حضور همه است. این پلتفرم یه ابزار داخلی عالی برای محاسبه ریسک به ریوارد داره که نیاز به نصب هیچ اندیکاتوری نداره. اسمش Long Position (برای پوزیشن های خرید) و Short Position (برای پوزیشن های فروش) هست. این ابزارها خیلی دقیقن و به صورت گرافیکی همه چیز رو روی نمودار بهت نشون میدن.

برای استفاده ازش، کافیه از نوار ابزار سمت چپ نمودار، آیکون مربوط به Long Position یا Short Position رو انتخاب کنی (معمولاً یه خط با کادر سبز و قرمز). بعد، اول نقطه ورود معامله ات رو مشخص می کنی، بعد حد ضرر رو می کشی و بعد هم حد سود رو. ابزار به صورت خودکار، نسبت ریسک به ریوارد رو بهت نشون میده. می تونی با جابه جا کردن نقاط حد ضرر و حد سود، نسبت رو تغییر بدی تا به اون چیزی که مدنظرت هست برسی. این ابزار اطلاعات دیگه ای مثل میزان سود و ضرر به دلار و درصد رو هم نشون میده که خیلی کاربردیه.

مزایا و محدودیت های این اندیکاتور:
مزایا: استفاده راحت، نمایش بصری، کمک به تصمیم گیری سریع، استانداردسازی نسبت ریسک به ریوارد.
محدودیت ها: فقط روی نقاط ورود و خروج تمرکز داره و نوسانات بازار رو در نظر نمی گیره. باید نقاط رو خودت درست تعیین کنی وگرنه داده های اشتباه بهت میده.

اندیکاتور ATR (Average True Range): سنجش نوسان برای حد ضرر هوشمند

اندیکاتور ATR یا میانگین محدوده واقعی، یکی از قدیمی ترین و قابل اعتمادترین ابزارها برای اندازه گیری نوسانات قیمته. برعکس اندیکاتور ریسک به ریوارد که مستقیم نسبت رو نشون میده، ATR بهت کمک می کنه حد ضرر رو منطقی تر و بر اساس نفس کشیدن بازار تنظیم کنی.

معرفی ATR: ATR به زبان ساده، نشون میده که قیمت یه دارایی توی یه دوره زمانی مشخص، به طور متوسط چقدر نوسان داشته. یعنی اگه ATR یه جفت ارز بالاست، یعنی حرکت های بزرگ داره و اگه پایینه، یعنی حرکاتش کمه.

کاربرد در تعیین حد ضرر: اینجاست که ATR جادویی عمل می کنه! خیلی از معامله گرای حرفه ای از ATR برای تعیین حد ضرر پویا استفاده می کنن. مثلاً میانگین ATR در چند کندل اخیر رو حساب می کنن و حد ضرر رو ۲ یا ۳ برابر ATR از نقطه ورودشون قرار میدن. اینجوری، حد ضرر شما نه انقدر نزدیکه که با یه نوسان کوچیک فعال شه، نه انقدر دوره که ضررت نجومی بشه.

کاربرد در محاسبه اندازه پوزیشن: ATR حتی برای اندازه پوزیشن هم مفیده. می تونی حجم معامله ات رو بر اساس میزان ریسک قابل قبول و نوسان واقعی بازار (که ATR نشون میده) تعیین کنی. مثلاً اگه ATR زیاده، یعنی قیمت بیشتر نوسان می کنه و تو باید حجم کمتری وارد شی تا ریسک درصدی ات ثابت بمونه.

برای استفاده از ATR، کافیه اونو از لیست اندیکاتورها روی چارتت بندازی. می تونی پریودشو (مثلاً ۱۴) تنظیم کنی. خودش یه خط توی پایین نمودار نشون میده که نوسان رو بهت نشون میده. هرچی این خط بالاتر باشه، یعنی نوسان بیشتره و برعکس.

مزایا و محدودیت ها:
مزایا: حد ضرر منطقی تر، تطابق با شرایط واقعی بازار، کمک به محاسبه دقیق تر اندازه پوزیشن.
محدودیت ها: به تنهایی نسبت ریسک به ریوارد رو نشون نمیده، نیاز به درک و تفسیر داره.

اندیکاتورهای حجم و نوسان: ارزیابی غیرمستقیم ریسک

علاوه بر R/R و ATR، یه سری اندیکاتورهای دیگه هم هستن که به طور غیرمستقیم، توی ارزیابی ریسک بهت کمک می کنن. اینا بهت دید بهتری از پویایی بازار و خطرات احتمالی میدن.

اندیکاتور حجم (Volume Indicator): سیگنال های پنهان بازار

حجم معاملات بهت میگه که چقدر پول توی بازار در حال جابجاییه. اگه حجم بالا باشه، یعنی مشارکت معامله گرا زیاده و اگه کمه، یعنی بازار ساکته. چطور این به ریسک مربوط میشه؟ وقتی قیمت حرکت بزرگی می کنه ولی حجم کمه، یعنی اون حرکت احتمالا زیاد قابل اعتماد نیست و ممکنه یه تله باشه (ریسک بالا). اما اگه حرکت با حجم بالا باشه، یعنی معتبره (ریسک کمتر). با استفاده از این اندیکاتور، می تونی فیک اوت ها یا شکست های دروغین رو بهتر تشخیص بدی و توی معاملات پرریسک گیر نکنی.

باندهای بولینگر (Bollinger Bands): کشف نوسانات و فرصت ها

باندهای بولینگر، یه جورایی مثل یه کانال نوسانی برای قیمت عمل می کنن. این باندها بهت نشون میدن که قیمت چقدر از میانگین خودش فاصله گرفته. وقتی باندها خیلی به هم نزدیک میشن، یعنی نوسان کمه و بازار توی یه دوره آرامش نسبیه (ریسک کمتر). اما وقتی باندها از هم باز میشن و پهن میشن، یعنی نوسان خیلی بالاست و حرکت های شدیدتری رو می تونیم انتظار داشته باشیم (ریسک بیشتر). این اندیکاتور بهت کمک می کنه که دوره های پرخطر و کم خطر بازار رو شناسایی کنی و استراتژی ات رو بر اساس اون تنظیم کنی.

ماشین حساب های اندازه پوزیشن (Position Size Calculators): راهنمای حجم معامله

با اینکه اندیکاتورها خیلی کار راه بندازن، اما ماشین حساب های اندازه پوزیشن هم یه مکمل عالی برای مدیریت ریسک هستن. این ماشین حساب ها (که خیلی هاشون آنلاین هستن یا توی بعضی پلتفرم ها مثل متاتریدر یا تریدینگ ویو به صورت داخلی وجود دارن) بهت کمک می کنن دقیقاً حساب کنی که با توجه به میزان ریسکی که می خوای بکنی و حد ضررت، حجم معامله ات چقدر باید باشه.

مثلاً بهش میگی که ۱۰۰۰ دلار سرمایه داری و می خوای فقط ۱٪ از سرمایه ات رو ریسک کنی (۱۰ دلار). بعد بهش میگی که حد ضررت از نقطه ورود چقدره (مثلاً ۲۰ پیپ). این ماشین حساب بهت میگه که با این حساب، باید چند لات (یا واحد) از اون دارایی رو بخری تا اگه حد ضررت فعال شد، فقط همون ۱۰ دلار رو از دست بدی. استفاده از این ماشین حساب ها، اشتباهات انسانی توی تعیین حجم رو به صفر می رسونه و خیال تو رو بابت رعایت قانون ریسک درصدی راحت می کنه.

پیاده سازی اندیکاتورها در استراتژی جامع مدیریت ریسک

حالا که با اندیکاتورها و ابزارهای مختلف آشنا شدی، وقتشه که چطور این تکه ها رو کنار هم بذاریم و یه استراتژی مدیریت ریسک قدرتمند بسازیم. یادت باشه، هر کدوم از این ابزارها به تنهایی مفید هستن، اما قدرت اصلی اونا وقتیه که با هم و به صورت هوشمندانه استفاده بشن.

ترکیب اندیکاتورها: ساخت یک قلعه مستحکم برای سرمایه

فرض کن می خوای یه خونه بسازی؛ فقط یه دیوار کافی نیست، باید همه دیوارها، سقف و فونداسیون رو با هم بسازی تا یه خونه محکم داشته باشی. مدیریت ریسک هم همینه. ترکیب اندیکاتورها بهت یه دید ۳۶۰ درجه میده. مثلاً:

* اول با ابزار Long/Short Position تریدینگ ویو یا اندیکاتور R/R متاتریدر، یه نسبت ریسک به ریوارد اولیه مثلاً ۱:۲ یا ۱:۳ رو برای معامله ات در نظر می گیری.
* بعد، با استفاده از ATR، میای و حد ضررت رو بر اساس نوسان واقعی بازار، کمی بالاتر یا پایین تر از اون نقطه اولیه تنظیم می کنی تا الکی فعال نشه.
* حالا با استفاده از ماشین حساب اندازه پوزیشن، حجم معامله ات رو دقیقاً طوری تنظیم می کنی که اگه حد ضرر فعال شد، فقط همون درصد ریسکی که از قبل تعیین کردی (مثلاً ۱٪) از دست بره.
* می تونی باندهای بولینگر یا اندیکاتور حجم رو هم چک کنی تا مطمئن شی که نوسان بازار خیلی بالا نیست یا حرکت قیمتی که می خوای روش حساب کنی، با حجم مناسب همراه شده باشه.

این ترکیب باعث میشه که تصمیماتت خیلی پخته تر و بر اساس داده های بیشتری گرفته بشن.

تنظیم ریسک هر معامله: پایبندی به قانون درصد

قبلاً گفتیم که قانون ریسک درصدی (مثلاً ۱٪ یا ۲٪) چقدر مهمه. استفاده از اندیکاتورها بهت کمک می کنه که همیشه به این قانون پایبند باشی. وقتی حد ضررت رو با ATR تنظیم می کنی و بعد حجم پوزیشنت رو با ماشین حساب اندازه پوزیشن تعیین می کنی، عملاً داری مطمئن میشی که فارغ از اینکه قیمت چقدر حرکت می کنه، میزان ضرر احتمالی ات همیشه یه درصد ثابت و قابل کنترله. این یعنی حتی اگه بازار خیلی نوسانی بشه، تو هنوز می تونی با آرامش معامله کنی، چون می دونی که حداکثر ضررت چقدره.

اهمیت ژورنال نویسی معاملاتی: درس هایی از گذشته

اینجا دیگه بحث اندیکاتور نیست، اما به شدت به مدیریت ریسک مربوطه. بعد از هر معامله، چه سود کرده باشی چه ضرر، باید اونو توی یه ژورنال معاملاتی بنویسی. چی نوشتن؟ نقاط ورود و خروجت، نسبت ریسک به ریواردت، اینکه چقدر ریسک کردی، روانشناسی ات در اون لحظه چطور بود و اصلاً چرا اون معامله رو باز کردی. این کار بهت کمک می کنه که از اشتباهات گذشته ات درس بگیری و نقاط ضعف استراتژی مدیریت ریسکت رو پیدا کنی و اونا رو برطرف کنی. ژورنال نویسی مثل یه معلم خصوصیه که بهت نشون میده کجای کار ایراد داری و چطور می تونی بهتر بشی.

بک تست و فوروارد تست: آزمایش استراتژی در میدان عمل

قبل از اینکه یه استراتژی رو با پول واقعی اجرا کنی، باید اونو حسابی آزمایش کنی. بک تست یعنی استراتژی ات رو روی داده های گذشته بازار امتحان کنی تا ببینی توی گذشته چقدر موفق بوده. فوروارد تست هم یعنی روی حساب دمو یا با حجم کم (با پول واقعی ولی خیلی کم)، استراتژی ات رو توی شرایط واقعی بازار تست کنی. این دو مرحله بهت کمک می کنن که مطمئن شی اندیکاتورهایی که انتخاب کردی و روشی که برای مدیریت ریسک داری، واقعاً کار میکنه و توی شرایط مختلف بازار نتیجه میده. این مرحله ریسک های ناشناخته رو برات آشکار می کنه.

مدیریت ریسک در سناریوهای مختلف بازار: انعطاف پذیری هوشمندانه

بازار همیشه یه جور نیست؛ گاهی روندمنده، گاهی توی رنجه (یعنی بین دو محدوده بالا و پایین حرکت می کنه). یه معامله گر حرفه ای باید بلد باشه مدیریت ریسکش رو با این شرایط تطبیق بده. مثلاً:

• بازار روندمند: وقتی بازار ترند قوی داره، ممکنه بتونی با نسبت های ریسک به ریوارد بهتر (مثلاً ۱:۴ یا ۱:۵) وارد شی، چون احتمال ادامه حرکت زیاده. اینجا ATR می تونه بهت کمک کنه حد ضرر رو متناسب با نوسان بیشتر تنظیم کنی.
• بازار رنج: توی بازار رنج، باید حجم معاملاتت رو کمتر کنی و حد ضررهات رو تنگ تر بذاری، چون حرکت های بزرگ کمتر اتفاق میفته و ممکنه قیمت توی یه محدوده کوچیک گیر کنه. اینجا اندیکاتورهای نوسان مثل باندهای بولینگر میتونن نشون بدن که بازار در حال حاضر توی چه وضعیتیه.

یادت باشه، انعطاف پذیری توی مدیریت ریسک خیلی مهمه و هیچ فرمول جادویی ثابتی برای همه شرایط وجود نداره.

روانشناسی معامله گری: نبرد با خود و پیروزی بر ترس

یکی از بزرگترین دشمن های معامله گر، خودشه! ترس، طمع، امید واهی و ناامیدی. این احساسات می تونن کاری کنن که تمام برنامه ریزی های مدیریت ریسکت رو نادیده بگیری و تصمیمات اشتباه بگیری. نظم و انضباط، کلید اصلی پایبندی به قوانین ریسکه. حتی اگه بهترین اندیکاتورها رو هم داشته باشی، اگه نتونی احساساتت رو کنترل کنی، فایده ای نداره.

مدیریت ریسک فقط یه سری محاسبه ریاضی نیست؛ یه بخش بزرگی از اون، مدیریت خودته. وقتی قوانینت رو از قبل تعیین می کنی (مثل ریسک درصدی یا نسبت R/R مشخص)، در واقع داری جلوی تصمیمات لحظه ای و احساسی رو می گیری. اینطوری، می تونی با آرامش بیشتری معامله کنی و حتی وقتی بازار برعکس انتظارت حرکت می کنه، از چارچوبت خارج نشی.

نظم و انضباط در مدیریت ریسک، مثل لنگر کشتی در طوفان است؛ سرمایه شما را از غرق شدن نجات می دهد.

نتیجه گیری: ریسک را بشناسید، سرمایه خود را حفظ کنید.

خب، تا اینجا فهمیدیم که اندیکاتور محاسبه ریسک و مفاهیم مربوط به اون، فقط یه ابزار نیستن؛ بلکه یه فلسفه زندگی برای معامله گرای حرفه ای هستن. اگه می خوای توی بازارهای مالی دووم بیاری و به سودآوری پایدار برسی، باید ریسک رو مثل کف دستت بشناسی و بهش احترام بذاری. اندیکاتورهایی مثل ریسک به ریوارد، ATR، حجم و باندهای بولینگر، مثل چشم های اضافه هستن که بهت کمک می کنن مسیر درست رو ببینی و از چاله ها دوری کنی.

یادت باشه، هیچ اندیکاتوری معجزه نمی کنه و هیچکدوم قرار نیست تو رو یک شبه پولدار کنن. اونا ابزارهای کمکی هستن که دانش و تجربه تو رو کامل می کنن. این تویی که با یادگیری، تمرین و پایبندی به قوانین، قراره از این ابزارها بهترین استفاده رو ببری. پس منتظر چی هستی؟ همین الان شروع کن به تمرین و یادگیری عمیق تر این مفاهیم. برو روی حساب دمو، این اندیکاتورها رو نصب کن، باهاشون کار کن و سعی کن یه ژورنال معاملاتی دقیق برای خودت داشته باشی. هرچی بیشتر تمرین کنی و به مدیریت ریسک اهمیت بدی، بیشتر به یه معامله گر موفق نزدیک میشی. سرمایه ات رو حفظ کن و با هوش و درایت معامله کن!