واتساپ و دیگر برنامه های رایگان چطور پول درمی آورند؟

غزال زیاری: در ۲۴ ساعت اخیر بیش از ۱۰۰ پیغام در واتساپ نوشتم که هیچ کدام از آن ها چندان هیجان انگیز نبودند. با خانواده ام برنامه ریزی کردم پروژه های کاری را با همکارانم در میان گذاشتم و از سوی دیگر برخی اخبار و شایعات را با دوستانم بررسی کردیم.

شاید من کار خودم را انجام دهم اما حتی خسته کننده ترین پیام های من به طور پیش فرض رمزگذاری شده بودند و از سرورهای رایانه ای قدرتمند واتساپ که در مراکز داده های مختلف در سراسر جهان قرار دارند استفاده می کردند.

با وجودی که این عملیات ارزانی نیست ولی نه من و نه هیچ کدام از افرادی که با آن ها چت می کردم هرگز پولی برای استفاده از واتساپ پلتفرمی که در سراسر دنیا نزدیک به سه میلیارد کاربر دارد نمی پردازیم. اینجا این سؤال مطرح می شود که واتساپ چطور درآمدزایی می کند؟

باید این را در نظر داشته باشیم که شرکت مادرِ بزرگی به نام متا (مالک فیس بوک و اینستاگرام) پشت واتساپ نیز هست.

حساب های شخصی واتساپ رایگان هستند؛ چون واتساپ درآمدزایی اش را از مشتریان شرکتی که می خواهند با کاربرانی عادی ارتباط برقرار کنند حاصل می کند.

از پارسال شرکت ها این امکان را پیدا کرده اند تا به صوت رایگان کانال هایی را در واتساپ راه اندازی کنند؛ بدین ترتیب آن ها می توانند پیام هایی ارسال کنند تا همه مشترکان شان آن ها را مطالعه کنند.

اما آنچه برای آن ها تحت عنوان امکان Premium فراهم می شود دسترسی به تعاملات (چه به صورت مکالمه و چه به صورت تراکنش) با مشتریان فردی از طریق این اپلیکیشن است. در بریتانیا این امکانات در مراحل ابتدایی خود است اما مثلاً در شهر بنگلور هند شما حالا می توانید از طریق واتساپ بلیت اتوبوس بخرید و صندلی خود را انتخاب کنید.

« اگر شما کاربر هستید و پولی نمی پردازید پس این احتمال وجود دارد که شما محصول باشید»

نیکیلا سرینیواسان معاون پیام رسانی تجاری متا دراین باره گفت: «اگر همه این موارد را درست انجام دهیم چشم انداز ما انجام یک کسب وکار است. مشتری باید بتواند کارها را به درستی در یک تاپیک چت انجام دهد؛ یعنی اینکه اگر می خواهید بلیت رزرو کنید یا پرداختی انجام دهید باید بتوانید این کار را بدون ترک تاپیک چت خود انجام دهید و بعدازآن به دیگر مکالمات زندگی تان برگردید.»

کسب وکارها حالا می توانند انتخاب کنند تا برای لینکی که یک چت جدید واتساپ را مستقیماً از یک تبلیغ آنلاین در فیس بوک یا اینستاگرام به یک حساب شخصی متصل می کند پرداخت کنند. خانم سرینیواسان معتقد است که همین به تنهایی حالا برای غول فناوری چند میلیارد دلار ارزش دارد.

بررسی خط مشی دیگر پلتفرم ها

سایر برنامه های پیام رسان البته مسیرهای مختلفی را طی کرده اند. سیگنال پلتفرمی که به دلیل پروتکل های امنیتی پیام هایش که ازنظر صنعتی استاندارد هستند به شهرت رسیده یک سازمان غیرانتفاعی است و ادعا دارد که هرگز از سرمایه گذاران پول نگرفته است (برخلاف برنامه تلگرام که به سرمایه گذاران متکی است).

سیگنال اما از طریق کمک های مالی که شامل تزریق ۵۰ میلیون دلاری پول نقد از سوی برایان اکتون یکی از بنیان گذاران واتساپ در سال ۲۰۱۸ انجام شده به مسیرش ادامه می دهد. مردیث ویتاکر رئیس این کمپانی پارسال در یک پست وبلاگ نوشت: «هدف ما این است که تا حد امکان از حمایت کامل اهداکنندگان کوچک برخوردار شویم. آن هم با تکیه بر تعداد زیادی از مشارکت های متوسط از سوی افرادی که به سیگنال اهمیت می دهند.»

Discord برنامه پیام رسانی دیگری است که عمدتاً توسط گیمرهای جوان استفاده می شود؛ این برنامه یک مدل ثبت نام رایگان به نام freemium دارد ولی برای برخورداری از ویژگی های اضافی مثل دسترسی به بازی ها باید هزینه کنید. به علاوه عضویت پولی به نام Nitro مزایایی مثل پخش ویدئو باکیفیت بالا و ایموجی های سفارشی را به همراه خواهد داشت که اشتراک ماهیانه آن ۹.۹۹ دلار است.

شرکت سازنده اسنپ چت تعدادی از این مدل ها را ترکیب کرده و دارای تبلیغات است. آن ها از آگوست ۲۰۲۴ حدود ۱۱ میلیون مشترک دارند که حق عضویت پرداخت می کنند و درعین حال عینک های واقعیت افزوده ای به نام عینک اسنپ چت را می فروشند. این شرکت ترفند دیگری هم دارد؛ طبق گزارش سایت فوربز اسنپ بین سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ تنها از طریق بهره نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار درآمد داشته ولی منبع اصلی درآمد اسنپ از تبلیغاتی است که بیش از ۴ میلیارد دلار در سال برایشان به ارمغان می آورد.

شرکت Element مستقر در بریتانیا دولت ها و سازمان های بزرگ را به استفاده از سیستم پیام رسانی امن خود ترغیب می کند. مشتریان این پلتفرم از فناوری آن استفاده می کنند اما خودشان آن را روی سرورهای خصوصی خود اجرا می کنند. متیو هاجسون یکی از بنیان گذاران المنت اعلام کرده که این شرکت ۱۰ ساله با درآمد میلیونی دورقمی اش حالا نزدیک به سودآوری است.

او معتقد است محبوب ترین مدل کسب وکار برای برنامه های پیام رسان همان مدل محبوب دیجیتالی همیشگی یعنی تبلیغات است. هاجسون دراین باره گفته: «اساساً خیلی از پلتفرم های پیام رسان تبلیغات را با نظارت بر کارهایی که مردم انجام می دهند و افرادی که با آن ها گفتگو می کنند مشخص کرده و سپس آن ها را با بهترین تبلیغات هدف قرار می دهند.»

ایده این است که حتی اگر رمزگذاری و ناشناس بودن وجود داشته باشد برنامه ها برای کسب اطلاعات زیادی درباره کاربرانشان نیازی به دیدن محتوای واقعی پیام هایی که به اشتراک گذاشته می شوند ندارند. آن ها با کسب این اطلاعات می توانند از داده هایشان برای فروش تبلیغات استفاده کنند.

هاجسون در بخش پایانی صحبت هایش گفت: «این یک داستان قدیمی است؛ اگر شما کاربر هستید پولی نمی پردازید پس این احتمال وجود دارد که شما محصول باشید.»

منبع: bbc

۵۸۳۲۱