نحوه نوشتن سفته بابت ضمانت کاری

پر کردن سفته بابت ضمانت کاری ممکنه تو نگاه اول ساده به نظر برسه، ولی اگه حواسمون به جزئیاتش نباشه، می تونه کلی دردسر حقوقی درست کنه. این سفته ها که بهش سفته حسن انجام کار هم می گیم، برای کارگر و کارفرما اهمیت زیادی داره و دونستن نحوه درست تکمیل کردنش می تونه جلوی خیلی از مشکلات و سوءاستفاده ها رو بگیره و حقوق هر دو طرف رو حفظ کنه. پس اگه می خوای بدونی چطوری سفته ضمانت کاری رو بدون دردسر پر کنی، با ما همراه باش.

توی دنیای کار امروز، خیلی وقت ها پیش میاد که کارفرما از کارجو یا کارمندش می خواد یه سفته به عنوان ضمانت کاری یا حسن انجام کار ارائه بده. این درخواست از طرف کارفرما کاملاً طبیعیه و هدفش اینه که خیالش از بابت مسئولیت پذیری شما، حفظ اسرار شرکت یا امانت داریش راحت باشه. اما مهم اینه که هم کارگر و هم کارفرما، کاملاً با نکات حقوقی و روش صحیح تکمیل این سند مهم آشنا باشن. متأسفانه ناآگاهی از همین نکات به ظاهر ساده، می تونه باعث بشه که بعدها خدایی نکرده، سفته به ابزاری برای سوءاستفاده تبدیل بشه یا حتی طرفین رو گرفتار دعواهای حقوقی کنه که اصلاً دوست نداریم اتفاق بیفته. این مقاله یه راهنمای جامع و خودمونیه تا شما رو با همه ابعاد سفته ضمانت کاری آشنا کنه و یادتون بده چطوری سفته رو درست و حسابی پر کنید.

سفته چیه اصلاً؟ (نگاهی خودمانی به یک سند تجاری مهم)

قبل از اینکه سراغ سفته ضمانت کاری بریم، بهتره اول ببینیم اصلاً سفته چیه و چه کارایی داره. سفته یا به قول اهل فن «فته طلب»، یه سند تجاریه که توش یکی (صادرکننده) به صورت کتبی تعهد می کنه یه مبلغ مشخص رو در یه زمان مشخص یا هر وقت که طرف مقابل خواست، به شخص دیگه (گیرنده) پرداخت کنه. یعنی یه جورایی قول پرداخت پوله، اما یه قول رسمی و قانونی.

قانون تجارت ما هم تو ماده ۳۰۸ این موضوع رو گفته. ویژگی مهم سفته اینه که مثل چک، مزایای حقوقی خاص خودش رو داره. مثلاً اگه کسی سفته رو پرداخت نکنه، راحت تر می شه از طریق مراجع قانونی پیگیری کرد. این سند خیلی وقته که تو معاملات و روابط اقتصادی ما کاربرد داره. از زمان های قدیم که بازرگان ها برای جابجایی پول نقد خطر می کردند، سفته یه راه امن برای تضمین پرداخت ها بود. امروزه هم برای خیلی کارها ازش استفاده می شه؛ از ضمانت وام و خرید و فروش گرفته تا همین بحث ضمانت کاری.

فرق سفته با چک چیه؟ (یه مقایسه حسابی)

شاید بپرسید خب سفته چه فرقی با چک داره؟ هر دو که برای پرداخت پول یا ضمانت استفاده می شن. درسته، شباهت هایی دارن، اما تفاوت های کلیدی هم دارن که دونستنشون حسابی به کارتون میاد. بیایید تو یه جدول با هم مقایسه شون کنیم:

ویژگی	سفته	چک
محل صدور	بانک ملی (معمولاً) یا روزنامه فروشی ها	بانک (فقط)
صادرکننده	هر شخص حقیقی یا حقوقی	فقط دارنده حساب بانکی
شرط موجودی	موجود بودن وجه در حساب صادرکننده الزامی نیست	موجود بودن وجه در حساب بانکی الزامی است
نحوه وصول	از طریق دادگستری (محاکم حقوقی) یا ثبت اسناد	اول از طریق بانک، سپس دادگستری (کیفری و حقوقی) یا ثبت اسناد
قابلیت کیفری	در حالت عادی جنبه کیفری ندارد (فقط حقوقی است)	در صورت عدم موجودی، می تواند جنبه کیفری پیدا کند (در شرایط خاص)
درج تاریخ	درج تاریخ سررسید می تواند اختیاری باشد (مثل سفته ضمانت)	درج تاریخ سررسید (تاریخ مؤخر) یک امکان مهم است
قابلیت انتقال	با ظهرنویسی (پشت نویسی) قابل انتقال است	با ظهرنویسی قابل انتقال است
هزینه خرید	به نسبت مبلغ اسمی سفته (مبلغ چاپ شده روی سفته)	ندارد (جز کارمزد بانک)

پس همونطور که می بینید، چک از نظر اجرایی کمی قوی تره و جنبه کیفری هم داره، اما سفته هم مزیت های خودش رو داره. مخصوصاً برای ضمانت، چون نیاز به حساب بانکی نداره و دسترسی بهش آسون تره.

سفته ضمانت کاری یا حسن انجام کار یعنی چی؟

حالا که فهمیدیم سفته چیه، بریم سراغ سفته ضمانت کاری. این همون سفته ای هست که وقتی می خواید توی یه شرکت یا سازمان استخدام بشید، کارفرما ازتون می خواد که به عنوان تضمین انجام درست کارها و پایبندی به تعهدات، ارائه بدید. بهش سفته حسن انجام کار هم می گن.

هدف کارفرماها از دریافت سفته ضمانت چیه؟ (هدفشون چیه؟)

کارفرماها بی دلیل سفته نمی گیرن. دلایل مختلفی دارن که منطقی هم به نظر میرسن:

• اطمینان از حسن انجام کار: خب، هر کارفرمایی دوست داره کارمندش کارشو درست و حسابی انجام بده. سفته یه جور تضمینه که اگه کارمند تو کارش کوتاهی کرد یا خسارتی زد، بشه ازش پیگیری کرد.
• حفظ اسرار تجاری: تو بعضی مشاغل، کارمندان به اطلاعات مهم و محرمانه شرکت دسترسی پیدا می کنن. سفته ضمانت می تونه یه عامل بازدارنده باشه تا این اسرار فاش نشن.
• حفظ اموال شرکت: اگه کارمند با اموال شرکت (مثل ماشین، لپ تاپ، ابزار و…) کار می کنه، سفته تضمینیه برای جبران خسارت احتمالی به این اموال.
• جبران خسارت احتمالی: گاهی ممکنه به خاطر بی دقتی یا اشتباه کارمند، شرکت ضرر و زیان ببینه. سفته می تونه ابزاری برای جبران این خسارت ها باشه.

جایگاه سفته ضمانت تو قانون (آیا قانون کار هم چیزی گفته؟)

نکته مهم اینجاست که با وجود کاربرد گسترده سفته ضمانت کاری، تو خود قانون کار ما مستقیماً بهش اشاره نشده. یعنی ماده خاصی تو قانون کار نداریم که بگه کارفرماها حتماً باید سفته ضمانت بگیرن یا شرایطش چیه. این مسئله باعث شده که گاهی اوقات، یه جور خلاء قانونی پیش بیاد و مشکلات و نارضایتی هایی رو هم به وجود بیاره. البته از نظر قانون تجارت، سفته یه سند تجاری معتبره و اگه درست پر بشه، میشه از طریق قانون پیگیریش کرد. اما برای سفته ضمانت کاری، باید خیلی دقت کنیم که شرایط خاصی رو رعایت کنیم تا هم برای کارگر و هم برای کارفرما دردسرساز نشه.

آیا همیشه باید سفته ضمانت بدیم؟ (توصیه ها و استثناها)

همونطور که گفتیم، بعضی مشاغل حساسیت بیشتری دارن. مثلاً کسی که تو بخش حسابداری یا مالی کار می کنه، یا مسئول اموال شرکته، یا به اطلاعات محرمانه دسترسی داره (مثل برنامه نویس ها)، ارائه سفته ضمانت براش منطقی تر به نظر میرسه. اما آیا یه کارگر ساده یا یه کارمند با وظایف عمومی هم باید حتماً سفته بده؟ خیلی از کارشناسان معتقدن که دریافت سفته از همه افراد و مشاغل، اونقدرها هم توجیه نداره و ممکنه باعث ایجاد بی اعتمادی بشه. با این حال، خیلی از کارفرماها اصرار دارن که از همه سفته بگیرن. توصیه اینه که اگه شغل شما واقعاً حساسیت خاصی نداره، می تونید در این مورد با کارفرما صحبت کنید. اما اگه کارفرما اصرار داره، باید با آگاهی کامل و رعایت همه نکات حقوقی، این سفته رو تکمیل کنید تا خیالتون راحت باشه.

بریم سر اصل مطلب: نحوه تکمیل سفته بابت ضمانت کاری (قدم به قدم و با جزئیات)

خب، رسیدیم به مهمترین بخش داستان! چطوری یه سفته ضمانت کاری رو پر کنیم که هم معتبر باشه و هم از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری کنه؟ قدم به قدم با هم پیش میریم:

قبل از اینکه چیزی بنویسیم (آماده سازی)

• سفته رو از جای مطمئن بگیرید: حتماً سفته رو از شعبه های بانک ملی تهیه کنید. دکه های روزنامه فروشی یا دست فروش ها ممکنه سفته رو گرون تر بفروشن یا حتی بعضاً سفته های مشکل دار ارائه بدن.
• مبلغ سفته رو چک کنید: سفته ها مبلغ اسمی مشخصی دارن (مثلاً سفته تا مبلغ ۱۰ میلیون ریال). سفته ای رو تهیه کنید که مبلغ اسمی اون، حداقل برابر با مبلغ مورد توافق برای ضمانت باشه. اگه مبلغ ضمانت شما بیشتر از مبلغ اسمی سفته بود، باید چند تا سفته تهیه کنید.
• با یک خودکار و خط خوانا: بهتره کل سفته رو با یک خودکار، با خط خودتون (صادرکننده) و خوانا پر کنید. از مداد یا خودکار پاک شونده استفاده نکنید!

جزئیات پر کردن سفته (مهمترین قسمت!)

حالا بیایید بخش های مختلف سفته رو ببینیم و بگیم هر قسمت رو چطوری پر کنیم:

مبلغ سفته (هم به عدد، هم به حروف): این قسمت خیلی مهمه! هم باید مبلغ رو به عدد بنویسید (مثلاً 100,000,000 ریال) و هم حتماً به حروف بنویسید (مثلاً یکصد میلیون ریال). یادتون باشه که اگه بین مبلغ عددی و حروفی اختلاف باشه، معمولاً مبلغ حروفی معتبره. پس خیلی دقیق باشید و حتماً هر دو رو بنویسید.

تاریخ صدور سفته: این تاریخ، روزی هست که سفته رو صادر می کنید. حتماً تاریخ دقیق (روز، ماه، سال) رو بنویسید. اگه تاریخ صدور رو ننویسید، سفته اعتبار تجاریش رو از دست می ده و فقط یه سند عادی میشه.

تاریخ پرداخت (یا تاریخ سررسید): اینجا خیلی مهمه و یه نکته حیاتی برای سفته ضمانت کاریه! برای سفته ضمانت کاری، نباید تاریخ مشخصی برای پرداخت بنویسید. اگه تاریخ پرداخت بنویسید، اون سفته دیگه سفته ضمانت نیست، بلکه یه سفته پرداخت محسوب میشه و کارفرما می تونه تو اون تاریخ وجهش رو مطالبه کنه. پس به جای تاریخ پرداخت، عبارات زیر رو بنویسید:

• بابت ضمانت حسن انجام کار
• عندالمطالبه (یعنی هر وقت مطالبه شد)
• به محض رؤیت

بهترین کار اینه که علاوه بر یکی از عبارات بالا، حتماً شماره و تاریخ قرارداد کاری تون رو هم اینجا یا پشت سفته بنویسید. مثلاً: بابت ضمانت حسن انجام کار، به موجب قرارداد استخدامی شماره 12345 مورخ 1402/05/10.

نام گیرنده وجه: اینجا باید نام کامل کارفرما رو بنویسید. اگه کارفرما شخص حقیقیه، اسم و فامیلش رو بنویسید. اگه شرکته، نام کامل شرکت رو بنویسید. اگه این قسمت رو خالی بذارید، سفته در وجه حامل محسوب میشه و هر کسی که سفته دستش باشه، می تونه وجهش رو مطالبه کنه که این اصلاً برای سفته ضمانت کاری خوب نیست.

محل پرداخت: این قسمت اختیاریه و اگه چیزی هم ننویسید، مشکلی برای اعتبار سفته پیش نمیاد. معمولاً اسم شهر یا محل انجام کار رو می نویسن.

نام و مشخصات صادرکننده (خود شما): اینجا باید مشخصات کامل خودتون (کارگر یا کارمند) رو بنویسید: نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس و شماره تماس. هر چقدر کامل تر باشه، بهتره.

امضاء یا مهر صادرکننده: این قسمت هم حیاتیه. حتماً سفته رو امضا کنید. اگه امضا نکنید، سفته هیچ اعتباری نداره، حتی به عنوان سند عادی! اگه مهر یا اثر انگشت هم بزنید، مشکلی نیست.

---

مهمترین نکته در نوشتن سفته ضمانت کاری اینه که به جای تاریخ پرداخت، حتماً عبارت بابت ضمانت حسن انجام کار را به همراه شماره و تاریخ قرارداد کار بنویسید و پشت سفته را هم به همین منظور پشت نویسی کنید. این کار جلوی خیلی از سوءاستفاده ها را می گیرد.

---

پشت نویسی سفته ضمانت کاری (این یه قلم رو فراموش نکنید!)

پشت نویسی یا ظهرنویسی سفته ضمانت کاری، از خود پر کردن روی سفته هم مهم تره. چرا؟ چون جلوی هرگونه سوءاستفاده رو می گیره:

اهمیت و ضرورت: با پشت نویسی، شما به صراحت اعلام می کنید که این سفته فقط برای ضمانت کاریه و کارفرما حق نداره اون رو به کس دیگه انتقال بده یا برای منظوری غیر از ضمانت استفاده کنه. این کار، جنبه امانت بودن سفته رو تقویت می کنه.

متن پیشنهادی دقیق و کامل: یه متن خوب و کامل که باید پشت سفته نوشته بشه، می تونه این باشه:

این سفته صرفاً بابت ضمانت حسن انجام کار آقای/خانم [نام و نام خانوادگی کارگر] با کد ملی [کد ملی کارگر] در شرکت [نام شرکت کارفرما] و به موجب قرارداد استخدامی شماره [شماره قرارداد، در صورت وجود] مورخ [تاریخ قرارداد، در صورت وجود] صادر گردیده و هرگونه استفاده غیر از این مورد، از جمله ظهرنویسی و انتقال به غیر، ممنوع می باشد و در حکم خیانت در امانت است.

امضای مجدد (یا اثر انگشت) صادرکننده: یادتون باشه که زیر همین متنی که پشت سفته نوشتید، دوباره امضا (یا اثر انگشت) کنید. این نشون میده که شما این پشت نویسی رو تأیید می کنید.

عدم قابلیت انتقال سفته ضمانت با ظهرنویسی: وقتی این متن رو پشت سفته می نویسید، عملاً قابلیت انتقال سفته با ظهرنویسی رو از بین می برید. یعنی کارفرما نمی تونه این سفته رو به کس دیگه (مثلاً به جای بدهی) منتقل کنه.

تصویر نمونه های تصویری از سفته ضمانت کاری پر شده: (تصویر نمونه سفته تکمیل شده با مبلغ X میلیون ریال و نمونه تصویر پشت نویسی صحیح سفته ضمانت اینجا قرار می گیرد)

مسائل حقوقی و مسئولیت ها: اگه سفته ضمانت دست کارفرما بود، چی میشه؟

حالا فرض کنیم سفته رو پر کردیم و دادیم دست کارفرما. چه مسائل حقوقی ممکنه پیش بیاد و مسئولیت ها چیه؟

خیانت در امانت سفته ضمانت (اگه کارفرما سوءاستفاده کرد)

خیانت در امانت یه جرم جدیه. وقتی شما سفته رو بابت ضمانت به کارفرما میدید، در واقع اون رو به صورت امانت دستش میسپارید. یعنی کارفرما فقط حق داره اون رو برای هدفی که بهش گفتید (یعنی ضمانت کاری) نگهداره و استفاده کنه. اگه از این حد فراتر بره، مرتکب خیانت در امانت شده.

• خیانت در امانت یعنی چی؟ یعنی کسی که مالی به امانت دستش سپرده شده، اون رو به ضرر مالک تصاحب کنه، تلف کنه، یا استفاده ای غیر از هدف امانت ازش بکنه.
• چه وقت کارفرما مرتکب خیانت میشه؟ اگه کارفرما سفته ضمانت رو به جای طلب خودش به کس دیگه ای بده (ظهرنویسی کنه)، یا بدون اینکه شما کوتاهی کرده باشید، سفته رو به اجرا بذاره و بخواد پولشو بگیره، مرتکب خیانت در امانت شده.
• اگه همچین اتفاقی افتاد، چطوری شکایت کنیم؟ اگه متوجه شدید کارفرما داره از سفته سوءاستفاده می کنه، می تونید با مدارکی مثل قرارداد کار، کپی سفته (که پشت نویسی شده)، و شهادت شهود (اگه داشتید)، به مراجع قضایی شکایت کیفری کنید.
• مجازاتش چیه؟ مجازات خیانت در امانت معمولاً حبس از شش ماه تا سه سال (بر اساس قانون مجازات اسلامی) است.

کارفرما چطوری می تونه سفته رو وصول کنه؟ (اگه کارگر بدقولی کرد)

کارفرما الکی نمی تونه سفته ضمانت رو به اجرا بذاره. باید شرایطی وجود داشته باشه و این شرایط رو ثابت کنه:

• اثبات کوتاهی کارگر: اگه کارفرما ادعا می کنه که شما تو انجام وظایفتون کوتاهی کردید یا خسارتی به شرکت زدید، باید این موضوع رو با مدارک معتبر و مستند (مثل گزارش های تخلف، مستندات خسارت، شهادت همکاران و…) ثابت کنه. صرف ادعا کافی نیست.
• مراحل قانونی مطالبه: بعد از اثبات کوتاهی شما، کارفرما می تونه از طریق دادگاه حقوقی، سفته رو به اجرا بذاره و مبلغش رو مطالبه کنه. این فرایند خودش مراحل قانونی داره و زمان بره.

پس گرفتن سفته بعد از اتمام همکاری (حق شماست!)

وقتی همکاری شما با شرکت تموم میشه، یا هر دلیلی که سفته رو بابتش دادید از بین میره، شما حق دارید سفته تون رو پس بگیرید:

• چه وقت باید سفته رو پس گرفت؟ بعد از اتمام قرارداد کار، یا زمانی که دلیل ضمانت برطرف شده (مثلاً اگه برای ضمانت از اموال شرکت سفته داده بودید و اموال رو سالم تحویل دادید).
• اگه کارفرما پس نداد، چیکار کنیم؟ اگه کارفرما از پس دادن سفته خودداری کرد، می تونید اول از طریق ارسال اظهارنامه رسمی، ازش بخواید سفته رو برگردونه. اگه باز هم پس نداد، می تونید به اتهام خیانت در امانت، از طریق دادسرا شکایت کیفری کنید.
• رسید کتبی یادتون نره! وقتی سفته رو پس گرفتید، حتماً از کارفرما یه رسید کتبی بگیرید که توش قید شده باشه سفته با مشخصات فلان (شماره سفته، مبلغ و…) به شما مسترد شده و هیچ ادعایی بابت اون سفته وجود نداره.

چند تا نکته امنیتی مهم برای شما (کارگر/کارمند)

برای اینکه خیالتون راحت باشه و از دردسرهای احتمالی جلوگیری کنید، این نکات رو یادتون باشه:

• کپی (و تصویر پشت سفته) از سفته بگیرید: بعد از اینکه سفته رو تکمیل و پشت نویسی کردید، حتماً از روی اون یک کپی یا عکس واضح بگیرید و پیش خودتون نگه دارید. این کپی، مهمترین مدرک شماست.
• اقرارنامه جداگانه: می تونید یه سند جداگانه (به نام اقرارنامه) با ذکر جزئیات سفته (شماره سفته، مبلغ، تاریخ صدور) و شرایط ضمانت (مثلاً بابت ضمانت حسن انجام کار در شرکت فلان، به موجب قرارداد شماره فلان) تهیه کنید و از کارفرما بخواید اون رو امضا و مهر کنه. این سند هم می تونه خیلی به کارتون بیاد.
• حضور شهود: اگه امکانش هست، در زمان تحویل سفته، از یک یا دو نفر شاهد معتمد بخواهید که حضور داشته باشند و از جریان امر مطلع بشن. حتی می تونن زیر اقرارنامه هم به عنوان شاهد امضا کنن.

حرف آخر

بالاخره رسیدیم به آخر داستان سفته ضمانت کاری! همونطور که دیدید، سفته ضمانت کاری با اینکه یه سند ساده به نظر میرسه، اما جنبه های حقوقی زیادی داره که اگه بهشون دقت نکنیم، می تونه حسابی دردسرساز بشه. پس یادتون باشه که دقت و آگاهی توی پر کردن سفته، مخصوصاً قسمت تاریخ پرداخت و پشت نویسی، از نون شب واجب تره.

هدف اصلی این سفته، حفظ حقوق هر دو طرفه؛ هم کارفرما که می خواد خیالش از بابت مسئولیت پذیری کارمندش راحت باشه، و هم کارمند که می خواد از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری کنه. اگه جایی احساس کردید ابهامی وجود داره یا شرایط کمی پیچیده به نظر میرسه، حتماً از یه وکیل یا مشاور حقوقی کمک بگیرید. «کار از محکم کاری عیب نمی کنه» و یه مشورت کوچک، می تونه جلوی مشکلات بزرگ رو بگیره. با رعایت این نکات، می تونید با خیال راحت تر وارد فضای کار و همکاری بشید و تمرکزتون رو بذارید روی پیشرفت و موفقیت.