برای درمان کم خونی چه بخوریم؟ راهنمای جامع تغذیه مناسب برای درمان کم خونی!

به طور خلاصه برای درمان کم خونی باید غذاهایی غنی از آهن ویتامین B۱۲ فولات و ویتامین C مصرف کنید. کم خونی که به آن آنمی نیز گفته می شود وضعیتی است که در آن بدن به میزان کافی گلبول قرمز سالم یا هموگلوبین ندارد. هموگلوبین پروتئینی غنی از آهن در گلبول های قرمز است که وظیفه حمل اکسیژن از ریه ها به سایر قسمت های بدن را بر عهده دارد. کمبود این عناصر حیاتی می تواند منجر به کاهش تولید گلبول های قرمز یا کاهش هموگلوبین در آن ها شود و در نتیجه اکسیژن رسانی به بافت ها و اندام های بدن مختل گردد.

کم خونی : تعریف علمی و معرفی موضوع

کم خونی (آنمی) یک اختلال خونی است که با کاهش تعداد گلبول های قرمز خون (اریتروسیت ها) یا کاهش میزان هموگلوبین در گلبول های قرمز یا هر دو مشخص می شود. به زبان ساده تر کم خونی به معنای کاهش ظرفیت خون برای حمل اکسیژن به بافت های بدن است. این وضعیت می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد از جمله کمبود مواد مغذی ضروری برای تولید گلبول قرمز خونریزی بیماری های مزمن یا مشکلات ژنتیکی.

از دیدگاه پزشکی کم خونی بر اساس معیارهای آزمایشگاهی تعریف می شود. سازمان بهداشت جهانی (WHO) کم خونی را در مردان بالغ زمانی تعریف می کند که سطح هموگلوبین خون کمتر از ۱۳ گرم در دسی لیتر (g/dL) و در زنان بالغ غیرباردار کمتر از ۱۲ گرم در دسی لیتر باشد. این مقادیر ممکن است بسته به سن جنسیت و شرایط فیزیولوژیکی فرد (مانند بارداری) متفاوت باشد.

انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد که هر کدام علت و مکانیسم خاص خود را دارند. با این حال شایع ترین نوع کم خونی کم خونی ناشی از فقر آهن (Iron Deficiency Anemia) است. در این نوع کم خونی بدن به دلیل کمبود آهن قادر به تولید هموگلوبین کافی نیست. آهن برای ساخت هموگلوبین ضروری است و کمبود آن منجر به تولید گلبول های قرمز کوچک تر و کم رنگ تر با ظرفیت حمل اکسیژن کمتر می شود.

علاوه بر کم خونی فقر آهن انواع دیگر کم خونی شامل موارد زیر می شوند :

• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ و فولات (Vitamin Deficiency Anemia) : این ویتامین ها برای تولید DNA و تقسیم سلولی از جمله سلول های خونی ضروری هستند. کمبود آن ها می تواند منجر به تولید گلبول های قرمز بزرگ و غیرطبیعی (مگالوبلاستیک) شود.
• کم خونی آپلاستیک (Aplastic Anemia) : یک بیماری نادر و جدی که در آن مغز استخوان قادر به تولید کافی از انواع سلول های خونی از جمله گلبول های قرمز نیست.
• کم خونی همولیتیک (Hemolytic Anemia) : ناشی از تخریب زودهنگام گلبول های قرمز خون است.
• کم خونی داسی شکل (Sickle Cell Anemia) : یک بیماری ژنتیکی که باعث می شود گلبول های قرمز به شکل داس درآیند و به درستی کار نکنند.
• کم خونی ناشی از بیماری های مزمن (Anemia of Chronic Disease) : در اثر بیماری های طولانی مدت مانند بیماری های کلیوی التهابی و سرطان ایجاد می شود.

در این مقاله تمرکز اصلی بر کم خونی ناشی از فقر آهن خواهد بود زیرا شایع ترین نوع کم خونی است و ارتباط مستقیمی با تغذیه دارد. با این حال به نقش سایر مواد مغذی و انواع دیگر کم خونی نیز اشاره خواهد شد.

علائم و نشانه های مرتبط با کم خونی

علائم کم خونی می تواند بسته به شدت و نوع آن متفاوت باشد. در مراحل اولیه ممکن است کم خونی بدون علامت باشد یا علائم خفیفی داشته باشد که به راحتی نادیده گرفته می شوند. با پیشرفت کم خونی علائم واضح تر و شدیدتر می شوند.

علائم رایج کم خونی عبارتند از :

• خستگی و ضعف عمومی : این شایع ترین علامت کم خونی است. کمبود اکسیژن رسانی به بافت ها باعث احساس خستگی بی حالی و کاهش توانایی انجام فعالیت های روزمره می شود.
• رنگ پریدگی پوست لب ها و بستر ناخن : کاهش هموگلوبین باعث کم رنگ شدن پوست به ویژه در نواحی مخاطی مانند لب ها و داخل پلک ها می شود.
• تنگی نفس : کمبود اکسیژن باعث می شود بدن برای جبران تنفس را سریع تر و عمیق تر کند که منجر به احساس تنگی نفس به ویژه هنگام فعالیت بدنی می شود.
• سرگیجه و سبکی سر : کاهش اکسیژن رسانی به مغز می تواند باعث سرگیجه سبکی سر و حتی غش کردن شود.
• سردرد : سردردهای مکرر به ویژه سردردهای تنشی می توانند از علائم کم خونی باشند.
• ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب) : بدن برای جبران کمبود اکسیژن قلب را مجبور به پمپاژ خون سریع تر می کند که می تواند منجر به تپش قلب شود.
• سردی دست ها و پاها : کاهش جریان خون محیطی به دلیل کم خونی می تواند باعث سردی دست ها و پاها شود.
• ریزش مو : در کم خونی های مزمن و شدید ریزش مو می تواند رخ دهد.
• ناخن های شکننده و قاشقی شکل : ناخن ها ممکن است نازک شکننده و به شکل قاشق (کویلونیشیا) درآیند به خصوص در کم خونی فقر آهن شدید.
• میل به خوردن مواد غیرخوراکی (پیکا) : در برخی موارد کم خونی فقر آهن افراد ممکن است میل غیرطبیعی به خوردن موادی مانند یخ خاک گچ یا کاغذ پیدا کنند.
• زخم یا التهاب زبان (گلوسیت) : زبان ممکن است متورم دردناک و قرمز شود.
• سندرم پای بی قرار (Restless Legs Syndrome) : این سندرم که با احساس ناخوشایند در پاها و میل غیرقابل کنترل به حرکت دادن آن ها مشخص می شود ممکن است در افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن شایع تر باشد.

توجه به این نکته ضروری است که این علائم می توانند ناشی از شرایط پزشکی دیگری نیز باشند. بنابراین در صورت تجربه هر یک از این علائم مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است.

روش های تشخیص علمی و پزشکی کم خونی

تشخیص کم خونی معمولاً با انجام آزمایش خون آغاز می شود. پزشک با بررسی نتایج آزمایش خون و در نظر گرفتن علائم و سابقه پزشکی فرد می تواند نوع کم خونی و علت آن را تشخیص دهد.

مهم ترین آزمایش های خون برای تشخیص کم خونی عبارتند از :

• شمارش کامل خون (Complete Blood Count – CBC) : این آزمایش تعداد گلبول های قرمز گلبول های سفید و پلاکت ها را در خون اندازه گیری می کند. همچنین CBC اطلاعاتی در مورد هموگلوبین (Hb) هماتوکریت (Hct) حجم متوسط گلبول قرمز (MCV) هموگلوبین متوسط گلبول قرمز (MCH) و غلظت متوسط هموگلوبین گلبول قرمز (MCHC) ارائه می دهد. کاهش هموگلوبین و هماتوکریت زیر مقادیر طبیعی نشان دهنده کم خونی است.
• آزمایش های آهن : برای تشخیص کم خونی فقر آهن آزمایش های زیر انجام می شوند :
• آهن سرم (Serum Iron) : میزان آهن موجود در خون را اندازه گیری می کند.
• فریتین سرم (Serum Ferritin) : میزان آهن ذخیره شده در بدن را نشان می دهد. فریتین سرم معمولاً اولین شاخصی است که در کم خونی فقر آهن کاهش می یابد.
• ظرفیت کامل اتصال آهن (Total Iron Binding Capacity – TIBC) : توانایی پروتئین های خون برای اتصال به آهن را اندازه گیری می کند. در کم خونی فقر آهن TIBC معمولاً افزایش می یابد.
• درصد اشباع ترانسفرین (Transferrin Saturation) : درصدی از ترانسفرین (پروتئین حمل کننده آهن) که با آهن اشباع شده است را نشان می دهد. در کم خونی فقر آهن درصد اشباع ترانسفرین کاهش می یابد.
• آزمایش های ویتامین B۱۲ و فولات : برای تشخیص کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ و فولات سطح این ویتامین ها در خون اندازه گیری می شود.
• بررسی اسمیر خون محیطی (Peripheral Blood Smear) : در این آزمایش نمونه ای از خون زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا شکل و اندازه گلبول های قرمز ارزیابی شود. اسمیر خون محیطی می تواند به تشخیص انواع مختلف کم خونی مانند کم خونی مگالوبلاستیک (ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ یا فولات) یا کم خونی داسی شکل کمک کند.
• آزمایش مغز استخوان (Bone Marrow Biopsy) : در موارد پیچیده یا زمانی که علت کم خونی مشخص نیست ممکن است نیاز به بررسی مغز استخوان باشد. در این آزمایش نمونه ای از مغز استخوان گرفته می شود تا تولید سلول های خونی بررسی شود.

علاوه بر آزمایش های خون پزشک ممکن است برای تعیین علت کم خونی معاینات فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی فرد را انجام دهد. به عنوان مثال در زنان بررسی تاریخچه قاعدگی و احتمال خونریزی های شدید قاعدگی مهم است. در مردان و زنان مسن بررسی احتمال خونریزی های گوارشی (مانند زخم معده یا روده بزرگ) ضروری است. در برخی موارد ممکن است نیاز به انجام آزمایش های تکمیلی مانند آندوسکوپی کولونوسکوپی یا آزمایش مدفوع برای بررسی خونریزی های پنهان باشد.

روش های درمانی کم خونی (دارویی پزشکی و بالینی)

درمان کم خونی به نوع و علت آن بستگی دارد. هدف اصلی درمان رفع کمبود اکسیژن رسانی به بافت ها و رفع علائم کم خونی است.

۱. درمان کم خونی فقر آهن

• مکمل های آهن خوراکی : شایع ترین روش درمان کم خونی فقر آهن مصرف مکمل های آهن خوراکی است. انواع مختلفی از مکمل های آهن خوراکی وجود دارد از جمله سولفات آهن گلوکونات آهن و فومارات آهن. سولفات آهن معمولاً ارزان ترین و پرمصرف ترین نوع است. دوز و مدت زمان مصرف مکمل آهن توسط پزشک تعیین می شود و به شدت کم خونی و میزان پاسخگویی فرد به درمان بستگی دارد. مصرف مکمل آهن ممکن است با عوارض جانبی مانند یبوست ناراحتی معده تهوع و مدفوع تیره همراه باشد. برای کاهش عوارض جانبی توصیه می شود مکمل آهن را با معده خالی مصرف کنید اما اگر ناراحتی معده ایجاد شد می توان آن را همراه با غذا مصرف کرد. مصرف همزمان ویتامین C با مکمل آهن می تواند جذب آهن را افزایش دهد.
• آهن تزریقی (وریدی یا عضلانی) : در مواردی که کم خونی فقر آهن شدید باشد یا فرد قادر به تحمل مکمل های آهن خوراکی نباشد یا جذب آهن از طریق دستگاه گوارش مختل شده باشد ممکن است آهن تزریقی تجویز شود. آهن تزریقی سریع تر از مکمل های خوراکی سطح آهن بدن را افزایش می دهد اما با خطر عوارض جانبی جدی تری مانند واکنش های آلرژیک همراه است و معمولاً فقط در موارد خاص استفاده می شود.
• درمان علت زمینه ای : مهم ترین بخش درمان کم خونی فقر آهن شناسایی و درمان علت زمینه ای کمبود آهن است. اگر کم خونی ناشی از خونریزی باشد باید منبع خونریزی (مانند زخم معده هموروئید خونریزی های شدید قاعدگی) مشخص و درمان شود. در برخی موارد کم خونی فقر آهن ممکن است ناشی از سوء جذب آهن به دلیل بیماری های گوارشی مانند بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده باشد که در این صورت درمان بیماری زمینه ای ضروری است.

۲. درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ و فولات

• مکمل های ویتامین B۱۲ : کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ معمولاً با تزریق ویتامین B۱۲ درمان می شود به ویژه در مواردی که کمبود به دلیل مشکل در جذب ویتامین B۱۲ از دستگاه گوارش باشد (مانند کم خونی پرنیشیوز). در برخی موارد مکمل های خوراکی ویتامین B۱۲ نیز ممکن است کافی باشند.
• مکمل های فولات : کم خونی ناشی از کمبود فولات با مصرف مکمل های فولیک اسید خوراکی درمان می شود. زنان باردار و شیرده و افرادی که قصد بارداری دارند باید به طور منظم مکمل فولیک اسید مصرف کنند تا از کمبود فولات و نقص لوله عصبی در جنین جلوگیری شود.

۳. سایر روش های درمانی

• اریتروپویتین (EPO) : هورمونی است که تولید گلبول های قرمز خون را در مغز استخوان تحریک می کند. EPO مصنوعی به عنوان دارو برای درمان کم خونی ناشی از بیماری های کلیوی مزمن کم خونی ناشی از شیمی درمانی و برخی انواع دیگر کم خونی استفاده می شود.
• انتقال خون (Transfusion) : در موارد کم خونی شدید و تهدیدکننده حیات ممکن است نیاز به انتقال خون باشد. انتقال خون گلبول های قرمز خون را به سرعت به بدن می رساند و سطح اکسیژن رسانی را افزایش می دهد. اما انتقال خون یک درمان موقت است و خطراتی مانند واکنش های انتقال خون و بار اضافه آهن به بدن را به همراه دارد و فقط در موارد ضروری استفاده می شود.
• پیوند مغز استخوان (Bone Marrow Transplant) : در کم خونی آپلاستیک و برخی انواع دیگر کم خونی های شدید که مغز استخوان قادر به تولید سلول های خونی نیست پیوند مغز استخوان ممکن است یک گزینه درمانی باشد.

راهکارهای خانگی و توصیه های سبک زندگی برای کمک به درمان کم خونی (در صورت امکان)

به نقل از بایوگرین در کنار درمان های پزشکی تغییرات سبک زندگی و راهکارهای خانگی می توانند نقش مهمی در کمک به درمان و پیشگیری از کم خونی به ویژه کم خونی فقر آهن ایفا کنند. تغذیه مناسب کلید اصلی در این زمینه است.

غذاهای غنی از آهن

• منابع آهن هِم (Heme Iron) : آهن هم به خوبی توسط بدن جذب می شود و در منابع حیوانی یافت می شود. بهترین منابع آهن هِم عبارتند از :
• گوشت قرمز : گوشت گاو گوسفند و گوساله به ویژه جگر و قلوه منابع بسیار خوبی از آهن هم هستند.
• مرغ و ماکیان : گوشت مرغ و بوقلمون نیز حاوی آهن هم است اگرچه میزان آن کمتر از گوشت قرمز است.
• ماهی و غذاهای دریایی : ماهی های چرب مانند سالمون ساردین و تن و همچنین صدف و میگو منابع خوبی از آهن هم هستند.
• منابع آهن غیرهِم (Non-heme Iron) : آهن غیرهِم در منابع گیاهی و غنی شده یافت می شود و جذب آن نسبت به آهن هم کمتر است. برای افزایش جذب آهن غیرهِم توصیه می شود آن را همراه با منابع ویتامین C مصرف کنید. منابع خوب آهن غیرهِم عبارتند از :
• حبوبات : عدس لوبیا نخود و سویا منابع خوبی از آهن غیرهِم هستند.
• سبزیجات برگ سبز تیره : اسفناج برگ چغندر جعفری و کلم بروکلی حاوی آهن غیرهِم هستند. پختن این سبزیجات می تواند جذب آهن را افزایش دهد.
• میوه های خشک : کشمش خرما برگه زردآلو و انجیر خشک منابع خوبی از آهن غیرهِم هستند.
• مغزها و دانه ها : بادام تخمه کدو و تخمه آفتابگردان حاوی آهن غیرهِم هستند.
• غلات غنی شده : برخی غلات صبحانه نان و آرد با آهن غنی شده اند.

غذاهای غنی از ویتامین C 

ویتامین C به جذب آهن غیرهِم کمک می کند. مصرف غذاهای غنی از ویتامین C همراه با غذاهای حاوی آهن غیرهِم می تواند جذب آهن را به طور قابل توجهی افزایش دهد. منابع خوب ویتامین C عبارتند از :

• مرکبات : پرتقال لیمو گریپ فروت و نارنگی
• توت ها : توت فرنگی تمشک بلوبری و شاه توت
• فلفل دلمه ای : به ویژه فلفل دلمه ای قرمز و سبز
• بروکلی و گل کلم
• گوجه فرنگی و آب گوجه فرنگی
• کیوی

غذاهای غنی از ویتامین B۱۲ و فولات

• ویتامین B۱۲ : عمدتاً در منابع حیوانی یافت می شود. منابع خوب ویتامین B۱۲ عبارتند از :
• گوشت قرمز مرغ و ماهی
• تخم مرغ و لبنیات
• غلات غنی شده با ویتامین B۱۲ (به ویژه برای گیاهخواران و وگان ها)
• فولات : در منابع گیاهی و حیوانی یافت می شود. منابع خوب فولات عبارتند از :
• سبزیجات برگ سبز تیره : اسفناج کاهو کلم بروکلی
• حبوبات و عدس
• مرکبات
• غلات غنی شده با فولیک اسید
• جگر

نکات دیگر سبک زندگی

• اجتناب از مصرف چای و قهوه همراه با غذا : تانن های موجود در چای و قهوه می توانند جذب آهن را کاهش دهند. بهتر است چای و قهوه را بین وعده های غذایی مصرف کنید.
• اجتناب از مصرف زیاد کلسیم همراه با غذاهای آهن دار : کلسیم نیز می تواند جذب آهن را مختل کند. مصرف زیاد لبنیات یا مکمل های کلسیم همراه با وعده های غذایی غنی از آهن توصیه نمی شود.
• مصرف غذاهای تخمیری : غذاهای تخمیری مانند ماست کفیر و کلم ترش می توانند به بهبود جذب مواد مغذی از جمله آهن کمک کنند.
• پخت و پز در ظروف چدنی : پختن غذا در ظروف چدنی می تواند مقدار کمی آهن به غذا اضافه کند.
• ترک سیگار : سیگار کشیدن می تواند جذب آهن را کاهش دهد و خطر کم خونی را افزایش دهد.
• ورزش منظم : ورزش منظم به بهبود جریان خون و اکسیژن رسانی به بافت ها کمک می کند و می تواند به بهبود علائم کم خونی کمک کند. با این حال ورزش شدید ممکن است در افراد مبتلا به کم خونی شدید توصیه نشود.
• مدیریت استرس : استرس مزمن می تواند بر جذب مواد مغذی و سلامت کلی بدن تأثیر منفی بگذارد. مدیریت استرس از طریق تکنیک های آرام سازی مدیتیشن یا یوگا می تواند به بهبود سلامت عمومی و جذب بهتر مواد مغذی کمک کند.

روش های پیشگیری و اقدامات لازم برای جلوگیری از کم خونی

پیشگیری از کم خونی به ویژه کم خونی فقر آهن از طریق تغذیه مناسب و رعایت برخی اقدامات ساده امکان پذیر است.

• مصرف رژیم غذایی متعادل و غنی از آهن : رعایت یک رژیم غذایی متنوع و متعادل که شامل منابع خوب آهن هم و غیرهِم ویتامین C ویتامین B۱۲ و فولات باشد مهم ترین اقدام پیشگیرانه است. به خصوص برای گروه های در معرض خطر مانند زنان باردار شیرده کودکان در حال رشد نوجوانان و افراد مسن توجه به دریافت کافی آهن و سایر مواد مغذی ضروری است.
• انجام آزمایش خون دوره ای : به ویژه برای گروه های در معرض خطر انجام آزمایش خون دوره ای برای بررسی سطح هموگلوبین و آهن خون توصیه می شود. تشخیص زودهنگام کم خونی و درمان آن می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
• مکمل یاری آهن در دوران بارداری : زنان باردار به دلیل افزایش نیاز به آهن بیشتر در معرض خطر کم خونی قرار دارند. مصرف مکمل آهن در دوران بارداری تحت نظر پزشک می تواند از کم خونی جلوگیری کند و سلامت مادر و جنین را تضمین کند.
• مصرف مکمل ویتامین B۱۲ برای گیاهخواران و وگان ها : افرادی که رژیم گیاهخواری یا وگان دارند باید به دریافت کافی ویتامین B۱۲ توجه ویژه داشته باشند زیرا این ویتامین عمدتاً در منابع حیوانی یافت می شود. مصرف مکمل ویتامین B۱۲ یا غذاهای غنی شده با ویتامین B۱۲ برای این افراد ضروری است.
• درمان بیماری های زمینه ای : بیماری های مزمن مانند بیماری های کلیوی بیماری های التهابی روده و بیماری های خودایمنی می توانند خطر کم خونی را افزایش دهند. درمان و مدیریت این بیماری ها می تواند به پیشگیری از کم خونی کمک کند.
• کنترل خونریزی های غیرطبیعی : خونریزی های مزمن و شدید مانند خونریزی های شدید قاعدگی یا خونریزی های گوارشی می توانند منجر به کم خونی فقر آهن شوند. شناسایی و درمان علت خونریزی های غیرطبیعی مهم است.

نتیجه گیری علمی و کاربردی

کم خونی یک مشکل شایع و قابل درمان است. با درک علل علائم و روش های تشخیص و درمان کم خونی می توان به طور موثری این وضعیت را مدیریت و از عوارض آن پیشگیری کرد. تغذیه نقش کلیدی در پیشگیری و درمان کم خونی به ویژه کم خونی فقر آهن ایفا می کند. مصرف غذاهای غنی از آهن ویتامین C ویتامین B۱۲ و فولات و رعایت نکات سبک زندگی سالم می تواند به بهبود سطح آهن خون و رفع علائم کم خونی کمک کند.

با این حال مهم است به یاد داشته باشید که خوددرمانی کم خونی توصیه نمی شود. تشخیص دقیق نوع کم خونی و علت آن و تعیین درمان مناسب نیازمند مراجعه به پزشک و انجام آزمایش های تخصصی است. توصیه های تغذیه ای و سبک زندگی که در این مقاله ارائه شد صرفاً جنبه راهنمایی و اطلاع رسانی دارند و نباید جایگزین نظر و توصیه های پزشکی متخصص شوند.

بخش پرسش و پاسخ

پرسش ۱ : آیا فقط با تغییر رژیم غذایی می توان کم خونی را درمان کرد؟

پاسخ : در برخی موارد کم خونی خفیف ناشی از فقر آهن تغییر رژیم غذایی و مصرف غذاهای غنی از آهن و ویتامین C ممکن است کافی باشد تا سطح آهن خون را بهبود بخشد و علائم کم خونی را رفع کند. با این حال در بسیاری از موارد به ویژه در کم خونی های شدیدتر یا کم خونی های ناشی از علل دیگر صرفاً تغییر رژیم غذایی کافی نیست و نیاز به درمان های پزشکی مانند مصرف مکمل های آهن ویتامین B۱۲ یا فولات یا حتی در موارد خاص انتقال خون یا تزریق EPO وجود دارد. همچنین مهم است که علت زمینه ای کم خونی شناسایی و درمان شود زیرا بدون درمان علت زمینه ای کم خونی ممکن است مجدداً عود کند.

پرسش ۲ : چه غذاهایی بهترین منابع آهن هستند؟

پاسخ : بهترین منابع آهن عبارتند از گوشت قرمز (به ویژه جگر و قلوه) مرغ ماهی حبوبات (عدس لوبیا نخود) سبزیجات برگ سبز تیره (اسفناج برگ چغندر) میوه های خشک (کشمش خرما) و غلات غنی شده با آهن. آهن موجود در منابع حیوانی (آهن هم) به خوبی جذب می شود در حالی که جذب آهن موجود در منابع گیاهی (آهن غیرهِم) کمتر است. برای افزایش جذب آهن غیرهِم توصیه می شود آن را همراه با منابع ویتامین C مصرف کنید.

پرسش ۳ : آیا مصرف مکمل های آهن همیشه ضروری است؟

پاسخ : مصرف مکمل های آهن همیشه ضروری نیست. در کم خونی های خفیف ناشی از فقر آهن تغییر رژیم غذایی و مصرف غذاهای غنی از آهن و ویتامین C ممکن است کافی باشد. با این حال در کم خونی های شدیدتر یا زمانی که رژیم غذایی به تنهایی قادر به رفع کمبود آهن نیست مصرف مکمل های آهن تحت نظر پزشک ضروری است. مصرف خودسرانه مکمل های آهن توصیه نمی شود زیرا مصرف بیش از حد آهن می تواند عوارض جانبی داشته باشد و در برخی موارد خطرناک باشد. پزشک با بررسی سطح آهن خون و در نظر گرفتن شرایط فرد تصمیم می گیرد که آیا مصرف مکمل آهن ضروری است یا خیر و دوز و مدت زمان مصرف آن را تعیین می کند.

تأکید مهم : اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه اطلاع رسانی عمومی دارد و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره تشخیص یا درمان پزشکی حرفه ای در نظر گرفته شود. در صورت داشتن هرگونه نگرانی در مورد کم خونی یا علائم آن حتماً با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما می تواند با انجام معاینات و آزمایش های لازم تشخیص دقیق را ارائه دهد و بهترین برنامه درمانی را برای شما تعیین کند.