شعر گفتن روی لبه تیغ!

اسماعیل الله دادی می گوید: شعر گفتن برای نوجوانان بر لبه تیغ راه رفتن است؛ از یک طرف  وارد فضای کودکانه می شوید که نوجوان ها از آن بیزارند و توقع دارند به عنوان یک انسان که از یک آگاهی و بلوغ برخوردار است و از جهان  کودکی فاصله گرفته به او بها دهند و از طرف دیگر شاعر مفاهیمی را دست مایه قرار می دهد که در تجربه زیستی نوجوان نیست.

 این شاعر که با کتاب «بعضی از پرنده ها شاعرند» به عنوان برگزیده جشنواره شعر فجر معرفی شد، در گفت وگو با جیرو درباره  این مجموعه شعر که در نشر گویا منتشر شده است، گفت: نشر گویا طرحی با عنوان «شعر شباب» داشت؛ در این طرح ناشر به شاعران نوجوان گفته بود شعرهایی را که از سطح نوجوان بالاتر و بین نوجوان و جوان است، به انتخاب خود برای نشر در اختیار ناشر بگذارید. من هم سروده های تازه ام را «بعضی پرنده های شاعرند» در اختیار این نشر گذاشتم و  شعرهایم در طرح شباب منتشر شد.

 او افزود: شعرهای این مجموعه قالب های متنوعی دارند؛ سنتی، نیمایی و شعر سپید در مضامین مختلف. البته عموما شعرها کوتاه هستند. تلاش کرده ام نگاه متفاوتی به هستی، پدیده ها و مفاهیم انسانی را در اختیار نوجوانان بگذارم و آن ها را دعوت کنم تا از زاویه ای متفاوت به پدیده ها، اشیاء و موضوعات پیرامون خود نگاه کنند.

 الله دادی درباره اینکه برخی می گویند شعر نوجوان کمتر منتشر می شود و یا شاعران کمتر به این مقطع می پردازند، گفت: شعر نوجوان و شاعر  شعر نوجوان داریم اما مشکل مان با نشرهاست؛ ناشران رغبتی به انتشار شعرهای نوجوان ندارند زیرا نوجوانی مقطع گذرایی است. نوجوانی مقطع حساسی است زیرا بچه ها تازه از کودکی کنده شده و احساس می کنند بزرگ شده اند و می خواهند کارهای آدم بزرگ ها را انجام دهند و رفتار بزرگسالانه ای دارند.

  او با تاکید بر اینکه ناشران رغبتی به انتشار شعر نوجوان ندارند، گفت: اگر با شاعران نوجوان سرا صحبت کنید متفق القول می گویند ناشران علاقه ای به انتشار شعر نوجوان ندارند و تعداد ناشران در این زمینه کم است. خب این موضوع طبیعی است  زیرا بحث فروش برای ناشران مهم است و  قرار است سرمایه گذاری کنند. ناشران با خود می گویند نوجوانان رغبت و تمایلی به خوانش شعر ندارند. ما شاعران خوبی داریم که درباره نوجوانان شعر می گویند، مخاطب هم داریم اما تعداد ناشران کم است، مجلات نیز یا تعطیل شده اند یا تعدادشان کم است و شعرهای شاعران جایی منتشر نمی شود. از آنجایی که با نوجوانان ارتباط دارم، می بینم به شعر علاقه دارند، اگر بستر انتشار شعر و توزیع کتاب ها خوب باشد، نوجوانان به شعر دسترسی پیدا می کنند. باید همتی پیدا شود نا ناشران سراغ انتشار شعرهای نوجوان بروند.

الله دادی درباره ارزیابی اش از شعر نوجوان نیز گفت: احساس می کنم شاعران نوجوان سرا، کمی مخاطبان نوجوان را دست کم می گیرند؛ برخی از شعرهای نوجوان فضا و فرم کودکانه ای دارند. باید بپذیریم بچه ها و نوجوانان امروز با نوجوانان 10 سال پیش  فرق دارند، جهان بینی شان فرق کرده، دارند بمباران اطلاعاتی می شوند، خیلی به روز هستند و دغدغه های متفاوتی دارند و شاعران باید کمی بزرگسالانه نسبت به این مقطع بپردازند و به دغدغه های بچه های امروز توجه داشته باشند. من شاعر از مقطع نوجوانی فاصله زیادی گرفته ام و اگر بخواهم شعر نوجوان بگویم باید نوجوانی خودم را فراموش کنم و حشر و نشر بیشتری با نوجوانان داشته باشم، از نزدیک با آن ها مراوده داشته باشم و بی پرده پای حرف شان بنشینم و ببینم به چه چیزی فکر می کنند، چه دغدغه هایی دارند و چه چیزی برای شان مهم است و چه چیزی خوشحال یا ناراحت شان می کند تا بتوانم مجموعه ای از احساسات و عواطف را در شعرهایم برای مخاطبان به نمایش گذارم.

 او درباره آسیب ها و تهدیدات شعر نوجوان هم توضیح داد: به نظرم دو مسیله وجود دارد، برخی نوجوان را سطح پایین می گیرند و فضاها، فرم ها و مفاهیم شعرشان کودکانه است، یکسری هم از آن طرف بام می افتند و شعرشان خیلی بزرگسالانه است و  در شعرهایشان به مفاهیم و تصاویری  برمی خوریم که در حیطه زیستی نوجوان نیست. شعر گفتن برای نوجوانان بر لبه تیغ راه رفتن است؛ از یک طرف  وارد فضای کودکانه می شوید که نوجوان ها از آن بیزارند و توقع دارند به عنوان یک انسان که از یک آگاهی و بلوغ برخوردار است و از جهان  کودکی فاصله گرفته به او بها دهند و از طرف دیگر شاعر مفاهیمی را دست مایه قرار می دهد که در تجربه زیستی نوجوان نیست، اگر شاعری بتواند این حد را رعایت کند و از این لبه تیغ به سلامت عبور کند و وارد این دو فضا نشود، به نظرم می شود شعرهای خوبی سرود و با بچه ها ارتباط برقرار کرد.

 این شاعر با طرح این سوال که چه تفاوتی بین شاعران و نویسندگان غربی با شاعران و نویسندگان ایرانی وجود دارد، اظهار کرد: احساس می کنم نویسنده های دیگر کشورها با مخاطبان شان ارتباط دارند، مثلا به صورت حضوری در جمع بچه ها حاضر می شوند و  دست نوشته های بچه ها را می خوانند و انعکاش آثارشان را  به وضوح در بچه ها می بینند اما شاید این اتفاق برای نویسندگان و  شاعران ما زیاد نیفتد. گاه احساس می کنم شاعر در گوشه ای نشسته و شعر را برای مخاطبی می گوید که با دغدغه هایش آشنا نیست.  این را به وضوح دیده ام نویسندگان و شاعرانی که با مخاطبان خود بیشتر ارتباط دارند، مورد اقبال بیشتری قرار می گیرند.

 الله دادی درباره انتقادی که درباره راه پیدا نکردن آثار شاعران و نویسندگان به مدارس وجود دارد، گفت: اگر نظام آموزشی ما  اهمیت بیشتری به زنگ کتاب خوانی و بحث مطالعه بدهد، اتفاقات خوبی برای کتاب ها می افتد. من به کتابخانه های کودک و نوجوان در مدارس سر می زنم و به ندرت در کتابخانه های مدارس، کتاب های شعر و داستان نویسنده ها و شاعران هم نسل خودمان را می بینم، در کتاب های درسی هم کمتر حضور دارند. اگر می خواهیم شعر و داستان کودک و نوجوان رونق پیدا کند و گسترش یابد، باید فکر اساسی شود؛ مثلا زنگ کتابخوانی و مطالعه در برنامه های درسی دانش آموزان گذاشته شود  و اگر این اتفاق بیفتد خواه ناخواه علاقه مندی به ادبیات پیدا می شود، شعر نوجوان منتشر می شود و رونق  پیدا می کند. خانواده ها دغدغه معشیت دارند و  به فکر تهیه خوراک فکری بچه ها نیستند. در اینجا نقش آموزش و پرورش پررنگ تر می شود. آموزش و پرورش فکر اساسی برای ترویج مطالعه و کتابخوانی داشته باشد آن هم نه به صورت نمادین و گزارش کار بلکه باید اتفاق جدی ای بیفتد و مطالعه به صورت درس و  کار هفتگی نهادینه شود. اگر این اتفاق بیفتد در آینده بزرگسالانی فهیم و آگاه خواهیم داشت که خود و هستی را خوب می شناسند.

پایان خبر جیرو